Tekstilde Kriz Derinleşiyor: Üç Ayda 35 Bin Kişi İşsiz Kaldı
Üretim ve İhracatın Lokomotifi Kan Kaybediyor
Türkiye’nin en çok istihdam sağlayan ve en yüksek katma bedel üreten kesimlerinden biri olan dokuma ve hazır giysi, tarihinin en önemli krizlerinden birini yaşıyor. Cumhuriyet’ten Elif Özge Yalçın’ın haberine nazaran, 2022 yılında 1 milyon 225 bin bireye istihdam sağlayan kesim, 2025’in birinci çeyreği prestijiyle yaklaşık 300 bin kişiyi işsiz bıraktı. 2 bin 147 firma kapandı. Sorun yalnız bedelli kur değil, kesimin kendi kusurlarıyla yüzlemeşi koşul.
Yalnızca 2025 yılının birinci üç ayında 35 bin 460 kişi işten çıkarıldı, 2 bin 147 firma faaliyetlerine son verdi. Mayıs sonu prestijiyle 283 şirket konkordato ilan etti. Bu sayılarla dokuma, konkordato açısından inşaat dalının akabinde en riskli ikinci bölüm pozisyonuna geldi.
Enflasyon, Faiz ve Kur Dengesizliği Kârları Silip Süpürdü
Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) Eş Başkanı Toygar Narbay’a göre, krizin temel nedeni iktisat siyasetlerinde yaşanan dengesizlikler. Narbay, 2022–2024 periyodunda resmi enflasyonun %138 arttığını, lakin tıpkı devirde minimum fiyatın %249, siyaset faizinin ise %258 oranında yükseldiğini vurguladı.
Aynı süreçte döviz kurundaki artış sadece %101 oldu. “Bu mali tabloda hangi dal ayakta kalabilir?” diye soran Narbay, 2022’de vergi öncesi kâr oranı %10.5 olan bir firmanın 2023’te bu oranın %5.6’ya gerilediğini, 2025’te ise -%5 düzeyine düştüğünü belirtti.
Kur Baskısı ve Yüksek Faiz Kesimi Çökme Noktasına Getirdi
Narbay, kesimin içinde bulunduğu durumun, yüksek faiz ve kur baskılamaya yönelik iktisat siyasetlerinin sonucu olduğunu tabir etti. Üst üste iki yıl ziyan eden firmaların artık öz sermayelerini kaybetme riskiyle karşı karşıya olduğunu söyledi.
Türkiye’nin en yüksek katma bedelli dalının dokuma olduğunun altını çizen Narbay, mevcut krizin kesimin kendi uğraşlarıyla çözülemeyeceğini lisana getirdi. Narbay şu tekliflerde bulundu:
-
Net ihracata %10 kur dönüşüm dayanağı sağlanmalı
-
Reeskont faiz oranı, siyaset faizinin yarısı kadar olmalı
-
Faiz tahsilatı vade sonunda yapılmalı
-
Tüm firmalara, ölçek ayrımı yapılmaksızın, çalışan başına 2.500 TL devlet takviyesi verilmeli
Sendikalardan Sert Reaksiyon: “Hükümet Dokumacılığa Bez Üzere Bakıyor”
Tekstil Emekçileri Sendikası İstanbul Şube Başkanı Asalettin Arslanoğlu, sektörde küçülmenin derinleştiğini, çalışanların alternatif iş bulma talihinin da giderek azaldığını vurguladı. Arslanoğlu’na nazaran, sendikalı işyerleriyle sendikasızlar ortasındaki uçurum büyürken, Çalışma Bakanlığı bu konuda yasal sorumluluğunu yerine getirmiyor.
“İş hukuku, bir daldaki en yüksek mukavelenin tüm kesimde uygulanabileceğini söylüyor ancak bu uygulanmıyor,” diyen Arslanoğlu, patronların sendikal örgütlenmeden kaçmak için her yolu denediğini belirtti. “İktidar bu dala hâlâ bez, çaput muamelesi yapıyor,” diyerek hükümetin yaklaşımını eleştirdi.
“Krizin Bedelini Personel Ödüyor”
BİRTEK-SEN Genel Başkanı Mehmet Türkmen ise, yaşanan krizin asıl mağdurlarının çalışanlar olduğunu vurguladı. Antep, Urfa, Malatya ve Adıyaman üzere vilayetlerde yürüttükleri örgütlenme çalışmalarında, son birkaç ay içinde yaklaşık 10 bin emekçinin işten çıkarıldığını belirtti.
Türkmen, “Küçülme olabilir, ziyan eden firma kapanabilir ancak bu, çalışanın tazminat hakkını yok saymak manasına gelemez. Emekçiler baskı ve tehditlerle imza atmaya zorlanıyor,” dedi.
Ayrıca, patronların devletten teşvik aldığını, çalışanları düşük fiyatla ve sigortasız çalıştırdığını tez eden Türkmen şu sözleri kullandı:
Sektör S.O.S Veriyor
Üretim, ihracat ve istihdam açısından Türkiye iktisadının bel kemiği olan dokumacılık bölümü alarm veriyor. Patronların finansal darboğazı ve emekçilerin hak kayıpları bir ortada yaşanıyor. Dal temsilcileri acil tedbir daveti yaparken, sendikalar toplumsal adaletin sağlanmasını istiyor.
Krizin daha da derinleşmemesi için kapsamlı bir takviye paketi ve yapısal ıslahatlara muhtaçlık duyuluyor. Aksi takdirde, hem istihdam hem ihracat açısından Türkiye’nin rekabet gücü önemli manada yara alabilir.
