Çetin Ünsalan: KKM’den çıkarken…
Ülkede iktisadın düzeldiğine dair işaretlere baktığımızda hepsi birbirinden şenlikli. İşsizliğin düştüğünü açıklayan bir iktisat idaresinin, iş aramaktan ümidini kaybedenlerin artmasını görmezden gelmesi başlı başına bir eser.
Günün sonunda o insanların işsiz olduğu gerçeği, sizin düşürdüğünüz sayıyla değişiyor mu; hayır. Onları atıl iş gücüne atıp, güya bir detaymış üzere sunmanız durumda farklılık yaratıyor mu; hayır. Lakin sorarsanız kasım 2024 itibariyle yüzde 8 civarında gezen bir işsizliğimiz var.
Enflasyonda durum farklı mı? Kâğıt üzerinde düşürülen sayılarla, satın alma gücünü büsbütün yitiren insanların, alana çıktığında yüksek enflasyonla muhatap olmaları ortadan kalkıyor mu? Hayır…
Faizi düşürüyorsunuz, pekala insanların vergi borçlarının maliyetlerinden, krediye manalı sayılara ulaşmasına kadar durumu değiştiriyor mu? Ne yazık ki bunun da karşılığı hayır. Bin ülke düşünün ki 120 TL’lik borcu kamu eliyle uyguladığı faizde 205 TL’ye çıkarıyorsa, orada ne düşük faizden ne de düşen enflasyondan bahsedemezsiniz.
Kuru sabit tutuyorlar. Bunu da ben söylemiyorum. Merkez Bankası Lider Yardımcısı Cevdet Akçay’ın Londra’da yatırımcılara söylediği haber oldu. Yalanlandı mı; hayır. Pekala kurun sabit tutulması için yapılan harcamanın maliyeti ne? İşte bunu da kimse bilmiyor.
Kuru sabit, TL maliyetleri kıymetli ölçüde artan, içte fiyatlara maliyetlerini yansıtmakta zorlanan, dışarıda rekabet edemeyen patron ismine durum zorlaşıyor mu? Buna karşılık ÜFE daima aşağıya çekiliyor mu? Pekala bu üretim enflasyonunu ortadan kaldırıyor mu? Hayır.
Peki ne ile övünüyoruz? Rekabet edemediğini söyleyen ihracatçı üzerinden ihracat performansıyla… Alım satıma baktığımızda görünüm ne? İmkanlar bu kadar sıkılmışken tüketim malı ithalatı artıyor, hatta dış ticaret açığı da 2024 itibariyle 80 milyar doların üzerinde açıklanıyor. Bahseden var mı? Hayır…
Bu fotoğraf içerisinde sanayicisinden döviz mevduat sahibine kadar herkesin, bir tarafta rantiye haline dönüştüğü öbür tarafta faaliyet dışı yararlara yöneldiği gerçeği ortadayken, bunu da sağlıklı bir iktisat olarak anlatamazsınız.
Ne ile övünüyorlar? Kur Muhafazalı Mevduat’taki erimeyle… Zati neticelendirileceği söylenen bir eserin erimesinden daha doğal bir şey yok. Pekala bu erime övünmeye layık bir noktada mı?
Şayet dövizde duran para, dönüp yalıtıma, uzun vadeli TL mevduata, verimlilik çalışmalarına yöneliyorsa anlayabilirim. Yani üretime ve gerçek iktisada yönelen bir para mı var? Hayır. Yalnızca KKM’nin ismi değişti, yerine öteki bir rant eseri geldi.
Dövizi bozdur, sabit kaldığı için birebir düzeylerden alacağın garanti olsun. Git parayı 32 gün mevduata yatır, sonra da istediğin vakit tekrar dövize dön. Yerlisinden yabancısına herkes bunu yaparken, siz kur riskinizi azaltmış olmuyorsunuz ki.
Ekonomimizdeki dolarizasyon tüm haşmetiyle ortada duruyor demektir. Kurda oynama olacağını bildikleri anda, tekrar oraya yönelecekleri açık. O nedenle KKM’den değil, KKM üzerinden yaratılan meseleden kurtulmamız gerekiyor.
Fakat enflasyonda, işsizlik ya da faizdeki üzere burada da makyajı sürüp, sonra ‘başardık’ oynayan bir iktisat idaremiz var. Ya sahiden bilmiyorlar ve kendilerini kandırıyorlar ya da bilerek hülle yapıyorlar manasına gelir.
[email protected]
