Arda Tunca Yazdı…’Yuan’ın Dolar ile İmtihanı’

Doların Zayıflığı

ABD doları, 2025’in başından bu yana ticaret yüklü bazda kabaca %7 paha kaybetti. 1973’ten bu yana, ilgili periyotta en makûs performansını ortaya koyuyor.

Dolar’daki düşüşün Çin için manası ne? Çin, borsalarını ve ulusal para ünitesini güçlendirmek ve Dolar bağımlılığını azaltmak için bu fırsatı kullanmaya çalışıyor.

Yabancı Yatırımcılar Çin Borsalarına Geri Dönüyor

Çin, üç yıl evvel “yatırım yapılamaz” statüsündeydi. Artık, global fonlar Çin’e geri dönüyor.

Çin, yapay zekâ, yarı iletkenler ve yenilikçi ilaçlar üzere alanlarda değerli ilerlemeler kaydediyor. Çin, artık bir mühendislik ülkesi.

Washington’un teknoloji ihracatı yasakları ve Çin ile ticaret savaşı Çin’in inovasyon gücünü sekteye uğratmıyor.

Şanghay Bileşik Endeksi geçen hafta on yılın en yüksek düzeyine, Hong Kong Hang Seng Endeksi ise dört yılın doruğuna ulaştı.

Morgan Stanley’ye nazaran, Ağustos 2025’te global hedge fonları Çin paylarında altı ayın en büyük aylık alımını gerçekleştirdi.

Morningstar bilgileri, 2025’te Çin hariç gelişen piyasa fonu lansmanlarının 8’e düştüğünü gösteriyor. Sayı, 2024’te 21 ve 2023’te 16 olarak gerçekleşmiş. Bilgiler, Çin’in dahil olmadığı yatırım stratejilerine talebin zayıfladığı görülüyor.

Hong Kong dâhil, $19 trilyonluk Çin borsası bugüne kadar büyük ölçüde yerli yatırımcılar tarafından yönlendirildi.

Sermaye piyasalarındaki gelişmelerin yanında, 2025’in birinci beş ayında Çin’e yönelik direkt yabancı yatırım %13,2 oranında geriledi. Çin, bu düşüşü aksine çevirmek için Temmuz ayında yeni tedbirler açıkladı.

Yuan’ın Global Rolü Genişliyor

Çin, global gayri safi yurtiçi hasılanın yaklaşık beşte birini üretmesine karşın Yuan (¥) hala hudutlu tesir alanına sahip. Memleketler arası ödemelerin sadece %4’ünde kullanılıyor. Global merkez bankası rezervlerinin de sadece %2’sini oluşturuyor. Doların hissesi ise, ödemelerde %50, rezervlerde %58 düzeyinde.

Çin’in mal ve hizmet ticaretinin %30’undan fazlası artık Yuan ile gerçekleşiyor. Oran, 2019’da %14 idi. Finansal akışlar dâhil olmak üzere, Çin’in toplam hudut ötesi tahsilatlarının %50’sinden fazlası yeniden Yuan cinsinden. Oran, 2010’daki %1’in altında idi.

Mayıs 2025’te, devreye giren bir düzenleme gereği, ticareti kolaylaştırıcı nitelikteki kredilerin en az %40’ının Yuan cinsinden olması gerekiyor.

Fed’in Mayıs 2025’te yayımladığı bir araştırma, Rusya’ya 2022’de yaptırım uygulanmaya başlanmasının akabinde, Çin bankalarının yeni yurtdışı kredilerinin neredeyse tamamının Dolar’dan Yuan’a kaydığını ortaya koydu. Oran, yaptırımlar öncesinde sırf %15 idi. Gelişme, yurtdışındaki Yuan borcu stoğunu üçe katladı.

Çin ve ABD Hazine Tahvilleri

Çin’in Yuan’ı destekleme ve Dolar’ın hakimiyetini zayıflatma uğraşlarının ABD’nin kamu borçlanması boyutu da var.

Yabancı yatırımcıların ABD tahvillerine ilgisi Temmuz’da doruğa çıktı. Yabancı yatırımcıların elinde $9.16 trilyon bedelinde Amerikan tahvili var. Japonya, $1.15 trilyon ile listenin başında. İngiltere de $900 milyara yaklaşarak rekor kırdı.

Çin’in stratejisi ise farklı. Çin, in yılı aşkın müddettir istikrarlı biçimde ABD tahvil stoğunu azaltıyor. Çin’in potföyündeki ABD tahvilleri $730.7 milyara gerileyerek 2008’den bu yana en düşük düzeyine indi.

Temmuz’da, ABD tahvillerine $58.2 milyarlık yabancı girişi gerçekleşti. Pay senetlerinde ise, $16.3 milyarlık satış yaşandı. Toplam sermaye girişi ise $2.1 milyara kadar düştü. Meğer, Haziran’da $92 milyarlık giriş kelam konusu olmuştu.

Dolar Dışı Ödeme Altyapısı

Pekin, mali hakimiyet ile ilgili siyasetlerini yeni altyapılarla destekliyor.

32 merkez bankasıyla ¥4,5 trilyon (yaklaşık $630 milyar) meblağında para takası sınırı kuruldu. Bu, IMF ölçeğine rakip bir global finansal güvenlik ağı manasına geliyor.

Çin’in SWIFT’e cevabı olan Çapraz Hudut Bankalar Ortası Ödeme Sistemi (CIPS) dünyada 1.700’den fazla bankayı kapsıyor. Sayı, Ukrayna savaşı öncesine nazaran üçte birlik bir artış manasına geliyor.
CIPS süreç hacimleri 2024’te %43 artarak ¥175 trilyona (yaklaşık $24 trilyon) ulaştı.

Çin, dijital Yuan pilotları ve Asya’da yaygın QR kodlu ödeme uygulamaları aracılığıyla Dolar sistemine hiç dokunmadan süreç yapabiliyor.

Yuan’ın artan yaygınlığı, kimi ekonomik datalardan de takviye alıyor. Faiz indirimleri ve deflasyon, offshore Yuan borçlanma maliyetlerini %2’nin altına düşürdü. Bu faiz oranı, 2013’ten bu yana görülen en düşük düzey.

Pekin’in Hedefi

Dolar, derin ve açık sermaye piyasaları ve hasarlı da olsa, öngörülebilir hukuk altyapısı sayesinde global finansta hâlâ baskın pozisyonda. Bu baskınlığın kısa vadede ortadan kalkması mümkün değil. Lakin, Yuan cephesinde kıymetli kıpırdanmalar mevcut.

Yuan’ın global ödemelerde %4’lük, rezervlerde %2’lik hissesi, Dolar’ı yakalamak için daha çok uzun bir yolu olduğunu ortaya koyuyor.

Çin’in stratejisi net. $19 trilyonluk borsası tekrar yabancı portföy sermayesini çekiyor. Yuan’ın ticaret, kredi ve ödemelerdeki hissesi istikrarlı olarak artıyor.

Pekin, yabancı yatırımı teşvik ederken Dolar dışı finansal bir mimari inşa ederek, kendisini dış şoklara karşı koruyacak bir yapıyı da oluşturuyor. ABD’nin mali tesirini zayıflatmak, memleketler arası bağlantıların ekonomik boyutu.

Çin, piyasaları ve para ünitesi ile global finansın haritasına yine biçim verme gayretiyle ilerliyor. Her alanda olduğu üzere.

Kaynakça

1. Financial Times. (2025, June 30). US Dollar Suffers Worst Start to Year Since 1973.

2. Reuters. (2025, July 31). Dollar’s Surprise Rebound Stymies Anti-Trump Trades.

3. Reuters. (2025, September 6). China Stocks Hit 10-Year High as Stimulus Bets Grow; Property Drags Persist.

4. Morgan Stanley. (2025, September 4). Hedge Funds Step Up China Bets, Orders Double.

5. Morningstar. (2025, September 16). Emerging-Markets ex-China Fund Launches Fall to Eight in 2025.

6. Ministry of Commerce of the People’s Republic of China (MOFCOM). (2025, July 18). FDI in China Down 13.2% in First Five Months.

7. SWIFT. (2025, May). RMB Tracker – April 2025.

8. Federal Reserve Board. (2025, May 23). Sanctions and the Currency Composition of Chinese Banks’ Overseas Lending.

9. U.S. Department of the Treasury. (2025, August). Major Foreign Holders of Treasury Securities.

10. Cross-Border Interbank Payment System (CIPS). (2025). Annual Report 2024–2025.

11. People’s Bank of China. (2025). Bilateral Currency Swap Agreements – Küresel Update.

12. Bloomberg. (2025, August 6). Offshore Yuan Funding Costs Fall to Lowest Since 2013.

13. Hong Kong Monetary Authority (HKMA). (2025, June 20). Payment Connect with CIPS.

14. European Central Bank. (2025, September 8). ECB and PBoC Extend Euro–Renminbi Currency Swap.