TAYSAD: Yerli Üretim ve Tedarik Stratejilerinin Hızla Geliştirilmesi ve Desteklenmesi Hayati Öneme Sahip!

Türkiye otomotiv tedarik endüstrinin tek temsilcisi olan TAYSAD, 225 firmanın iştirakiyle gerçekleştirdiği Rekabetçilik Anketi ile bölümün mevcut durumunu ve öncelikli meselelerini ortaya koydu. Ankete nazaran dalın son iki yılda yaşadığı en büyük zorluk, yüzde 92 ile yüksek iş gücü maliyetleri oldu. Ankete katılanların yüzde 35’inin kapasite kullanım oranının yüzde 70’in altında kaldığı görüldü. Yerli tedarik endüstrisinin global ölçekte güçlü bir pozisyonda olduğunu söyleyen TAYSAD Yönetim Kurulu Lideri Yakup Birinci, “Yerli tedarik endüstrisinin rekabet gücünü tehdit eden en önemli meseleler çok net; süratle yükselen maliyetler, döviz kuru siyasetleri ve finansmana erişimde yaşanan darboğaz. Bu problemlerin tahlili için sektörel ve yapısal tedbirlerin vakit kaybetmeden hayata geçirilmesi gerekiyor. Ankete katılan firmaların yüzde 64’ü son bir yılda istihdamında yüzde 10’dan fazla daralma yaşadığını, yüzde 74’ü ise bu yıl kapasite artırıcı yatırım planlamadığını tabir ediyor. Yani her 4 firmadan 3’ü yatırım planlamıyor. Bu tablo, yalnızca mevcut durumu değil, geleceğe dönük beklentilerin de zayıfladığını ortaya koyuyor. Ayrıyeten Çin’den ithalatta büyük bir artış var. Bu artış, uzun vadede üretimin ithalata bağımlı hale gelmesine, yerli tedarikçinin zayıflamasına ve endüstrimizin dışa açıklığının kritik düzeylere ulaşmasına yol açabilir. Bu nedenle, ithalata bağımlılığı azaltacak yerli üretim ve tedarik stratejilerinin süratle geliştirilmesi ve desteklenmesi hayati önemdedir” dedi.

Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD), otomotiv bölümünü tedarik sanayi özelinde kıymetlendiren bir anket çalışması gerçekleştirdi. TAYSAD’ın Rekabetçilik Anketi sonuçlarına nazaran otomotiv tedarik endüstrisinin son iki yılda yaşadığı en büyük zorluklar ele alındı. Buna nazaran kesimin son iki yılda yaşadığı en büyük zorluk, yüzde 92 ile yüksek iş gücü maliyetleri oldu. Kesim temsilcileri ayrıyeten yüzde 82,22 ile baskılanan döviz ve yüzde 46,67 ile de faiz yükü/krediye erişim zorluğunu en büyük zorluklar ortasında sıraladı.

İstihdamda daralma devam ediyor!

Ankete nazaran tedarik endüstrisinin istihdamında yüzde 10’dan fazla daralma yaşayan firmaların oranı yüzde 64’ü buldu. Ankete nazaran son 12 ayda istihdamında daralma yaşanmadığını belirtenlerin oranı ise yüzde 31,56’da kaldı. 2025 yılının birinci çeyrek sonu prestijiyle şirket borçluluğunda artış bekleyenlerin oranı yüzde 49,33 olurken, anketin dikkat cazip noktalarında biri de “Son iki yılda hiç konkordato ilan etmeyi düşündünüz mü” sorusu oldu. Otomotiv tedarik endüstrisinde son 2 yılda konkordato ilan etmeyi düşünen firma olmasa da alt tedarikçilerinin yüzde 34’ünün konkordato ilan etmesi kaygı verici olarak kayıtlara geçti. Bu durum, tedarik sanayicileri açısından konkordatonun, şirketin tasviyesi ile eş kıymet ve firma için geri dönülemez bir yol olarak görülmesinden ötürü düşünülmediği biçiminde yorumlanabilir. “2024’te üretim kapasite kullanım oranınız ne oldu” sorusuna cevap verenlerin yüzde 35’inin kapasite kullanım oranının yüzde 70’in altında kaldığı görüldü. Ankete nazaran 2025 yılında kapasite artışı yatırımı planlamayanların oranı yüzde 64 olurken kararsızlarla birlikte bu oranın yüzde 74 düzeyine yükselmesi dikkat çekti. Ankete karşılık veren firmaların yüzde 44’ü son 1 yılda yeni proje kazanımında düşüş yaşadığını belirtirken yeni projelerinde artış yaşadığını belirtenlerin oranı yüzde 25,78 düzeyinde kaldı. Bilgilere nazaran kaybedilen projeler yüklü olarak Çin’e yöneldi. Hindistan da ikinci sırada yer aldı. Anket, yatırımın da istikamet değiştiğini ortaya koyuyor. Kapasite artışı Türkiye’de yavaşlarken yatırım rotalarının yurt dışına kayması tasa verici. Ankete katılanların yüzde 27,23’ü yurt dışında tesis yatırımı planı yaparken bu ülkeler ABD, Çin, Fas, Romanya, Almanya, Doğu Avrupa ve Mısır olarak sıralandı.

Her 4 firmadan 3’ü yatırım yapmıyor!

Yerli tedarik endüstrisinin rekabet gücünü tehdit eden esas problemlerin çok net olduğunu söyleyen TAYSAD Yönetim Kurulu Lideri Yakup Birinci, “Hızla yükselen maliyetler, döviz kuru siyasetleri ve finansmana erişimde yaşanan darboğaz. Bu sıkıntıların tahlili için sektörel ve yapısal tedbirlerin vakit kaybetmeden hayata geçirilmesi gerekiyor.   Ankete katılan firmaların yüzde 64’ü son bir yılda istihdamında yüzde 10’dan fazla daralma yaşadığını, yüzde 74’ü ise bu yıl kapasite artırıcı yatırım planlamadığını tabir ediyor. Yani her 4 firmadan 3’ü yatırım yapmıyor. Bu tablo, yalnızca mevcut durumu değil, geleceğe dönük beklentilerin de zayıfladığını ortaya koyuyor” dedi. Yerli tedarik endüstrisinin global ölçekte güçlü bir pozisyonda olduğunu vurgulayan Yakup Birinci, şu değerlendirmeyi yaptı: “Ancak iç pazarda yüksek maliyetler, finansmana erişimdeki darboğazlar ve döviz kurundaki dalgalanmalar bizi zorluyor. Bilhassa işgücü maliyetlerindeki artış, yalnızca rekabet gücümüzü değil, üretimin sürdürülebilirliğini de tehdit eder boyutta. Bu nedenle, otomotiv tedarik endüstrinin yükünü hafifletecek formda finansman dayanaklarının sadeleştirilmesi, nitelikli istihdam için SGK ve vergi teşviklerinin artırılması, verimlilik ve dijitalleşme yatırımlarına özel dayanaklar sağlanması kural. Bu kapsamda, istihdam ve ihracata dayalı bir döviz dönüşüm dayanağı düşünülebilir. Otomotiv tedarik sanayi firmalarına, her 100 kişilik istihdam için, belirlenecek ihracat meblağı karşılığında +1 puan döviz dönüşüm takviyesi sağlanırsa hem kayıtlı istihdam korunacak hem de tedarikçilerin ihracat iştahı artacaktır. Uzun yıllara dayalı ve ağır emeklerle kurulmuş olan tedarik ağlarını maliyet baskısı ile kopma noktasına getirmemeliyiz.”

Çin’den İthalat Süratle Artıyor, Yerli Tedarikçinin Hissesi Daralıyor!

Orta ve uzun vadeli yapısal tehditlerin de gündemde olduğuna dile getiren TAYSAD Başkanı Yakup Birinci, bunların başında Çin’den yapılan ithalattaki süratli artışa dikkat çekerek şunları söyledi: “Çin üzere ülkelerle rekabette korunmak ismine yerli tedarikçi kullanımının artırılması, yerlileşmeye nazaran teşvik sisteminin kurgulanması ve ana sanayi ile tedarikçi ortasında adil ve uzun soluklu fiyatlama sistemlerinin hayata geçirilmesi büyük ehemmiyet taşıyor. Bu noktada bilhassa Çin’den gelen ithalatın son yıllarda süratle artmakta olduğunu göz gerisi edemeyiz. GTIP 8708 başlığı altında, yani motorlu taşıtlar için modül ve aksesuarlar kategorisinde, Çin’den ithalatın son 5 yılda yüzde 156 arttığını görüyoruz. Metal dökümden kesimlerde ise Çin’in hissesi son 3 yılda yüzde 175 arttı. Bu artış, uzun vadede üretimin ithalata bağımlı hale gelmesine, yerli tedarikçinin zayıflamasına ve endüstrimizin dışa açıklığının kritik düzeylere ulaşmasına yol açabilir. Bu nedenle, ithalata bağımlılığı azaltacak yerli üretim ve tedarik stratejilerinin süratle geliştirilmesi ve desteklenmesi hayati değerdedir.”