SABAH Analizi:  Yapay zekâ, ticaret savaşları ve küresel riskler arasında piyasalar yön arıyor

Küresel mali piyasalarda hafta başında hükümran olan tarife şokunun şimdilik dinmesi ile gözler dün Mükemmel Yedilinin as oyuncularından Alphabet’in bilançosuna çevrildi. Akşam açıklanan finansallar, 2025 yılında yapay zekâ yatırımlarını 75 milyar dolara çıkacağını gösterirken, bulut gelirlerindeki yavaşlama nedeniyle yatırımcıları hayal kırıklığına uğradığını ve piyasa sonrası süreçlerde payın %9 gerilediğini gördük. Şirketin ana gelir kaynağı olan dijital reklamcılık, bilhassa ABD seçim harcamalarının tesiriyle artarak beklentileri aşarken, Google Cloud’un gelir artışı evvelki çeyreklere kıyasla yavaşlaması, yatırımcıların harcamaların kârlılığa nasıl dönüşeceği konusundaki telaşlarını artırdı. Her ne kadar yüksek sermaye harcamaları yapay zekânın gelecekteki potansiyeline yönelik bir yatırım olarak kabul edilse de, piyasa DeepSeek üzere daha verimli rakiplerin ortaya çıkmasıyla Alphabet’in maliyet idaresini sorgulamaya başladı.

Wall Street vadelileri satıcılı

ABD borsalarının vadeli süreçlerinde bu sabah satıcılı bir seyir görüyoruz. Öte yandan, Asya cephesinde tatilden dönen Çin borsalarında da hafif de olsa kırmızı renk ön plana çıkarken, gösterge endeks Japonya borsası, erken vakitteki kazanımlarını koruyamayarak hafif de olsa geriledi. Japonya Merkez Bankası’nın faiz artırımı beklentilerinin artması ve Yen’in güçlenmesi, yatırımcıların risk iştahını olumsuz etkiledi. Öte yandan, Nissan, Honda’nın bağlı kuruluş olma teklifine karşı çıkarak birleşme görüşmelerini sonlandırabileceğini söyledi. Gelişme sonrası her iki şirketin payları yükseliş kaydederken,  Trump’ın mümkün gümrük tarifeleri üzere dış faktörler, birleşme görüşmelerinin karmaşık hâle gelmesine neden olduğunu da göz arkası etmiyoruz.

Trump Gazze’yi ABD mandası yapabilir mi?

ABD Başkanı Trump, Gazze Şeridini ABD’nin denetimine alarak tekrar inşa etmeyi ve bölgedeki Filistinlileri komşu ülkelere kalıcı olarak yerleştirmeyi önerdi. İsrail Başbakanı Netanyahu, Trump’ın yaklaşımını “kutunun dışında düşünmek” olarak nitelese de, planın net ayrıntılar içermediğini ve milletlerarası hukuka karşıtlık taşıdığını okuyoruz. Suudi Arabistan ve başka Arap ülkeleri Filistinlilerin yerinden edilmesine karşı çıkarken, Demokratlar ve insan hakları örgütleri de bu öneriyi eleştirdi. Trump’ın planı, İsrail’in çok sağ siyasetleriyle örtüşürken, ABD’nin Gazze’de kalıcı bir varlık göstermesi istikametindeki bu radikal değişiklik, Washington’un uzun müddettir benimsediği siyasetlerle çelişiyor.

Trump Ukrayna’da devreye girdi

Öte yandan Trump, Ukrayna’daki savaşı sona erdirmek emeliyle Rusya ve Ukrayna ile yapan görüşmeler gerçekleştirdiğini açıkladı. Trump, idaresinin Rusya ile Ukrayna’daki savaş hakkında “çok ciddi” görüşmeler yaptığını ve bu süreçte Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile de temaslarda bulunduğunu belirtti. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy ise, Rusya ile müzakerelere açık olduğunu söz etti. Zelenskiy, ABD Başkanı Trump’ın, Rusya Devlet Lideri Putin’i “masaya getirebileceğini” ve bunun için Rusya’ya yönelik yaptırımların ve Ukrayna ordusuna verilen takviyenin sürdürülmesinin bir prosedür olarak kullanılabileceğini söyledi. Bu gelişmeler, Ukrayna’da bir ateşkes ihtimalinin güçlendiğine işaret ediyor.

Ticaret Savaşı

ABD ile Çin ortasındaki ticaret savaşı, Pekin’in misilleme olarak ABD ithalatına ek gümrük vergileri getirmesiyle daha da tırmandı. Çin, ABD’den ithal edilen kömür ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) üzere eserlere %15, ham petrol, tarım ekipmanları ve kimi arabalara ise %10 ek gümrük vergisi getireceğini ve bu vergilerin 10 Şubat’tan itibaren yürürlüğe gireceğini açıkladı. Trump, Çin Devlet Başkanı Xi ile ticaret savaşını hafifletmek için görüşmeye aciliyet duymadığını belirtirken, %10’luk ek gümrük vergileri iki ülke ortasındaki tansiyonu artırdı. Piyasalar, bu gelişmeleri enflasyonist olarak değerlendirirken, inançlı liman olarak görülen altına olan talep de arttı. Altının ons fiyatı, jeopolitik ve ekonomik belirsizliklerin tesiriyle yükselmeye devam ederek bu sabah 2,860 dolar düzeyine dayanarak yeni bir rekor kırdı.

Teknik mânâda altında uzun müddettir 3bin dolar düzeyini konuşurken, büyük bir potansiyel barındıran gümüş ise misal bir formda 31 dolar düzeyinin üzerinde haftalık kapanış yaparak bu sabah 32,50 dolar ile son üç ayın tepesine yükseldi. Bir öbür kıymet saklama aracı olan bitcoin ise ruhsal 100bin dolar düzeyinin etrafında dalgalanmaya devam ettiğini görüyoruz.

Bitcoin nereye?

Teknik bir bakış açısı ile, havanın kararmaması durumunda aşağıda takviye misyonu üstlenen 90bin ve üstte 109bin düzeylerinin bir mühlet daha oyun alanının çizgilerini temsil edeceğini düşünüyoruz. Oyun alanının aşağısına yanlışsız alım, üstüne yanlışsız ise satım denenebilir. Oyun alanının dışına çıkılması durumunda ise, daha da üstte uzun müddettir hedeflediğimiz 125-130 bin, daha da aşağıda ise (90 bin dolar düzeyinin aşağısı) 75bin dolar düzeyine kadar büyük bir boşluk olduğunu göz arkası etmeyelim. Biz tarafın üste olacağını düşünmeye devam ediyoruz.

Türkiye’de enflasyon şoku konuşuluyor

Türkiye cephesinden ise dün TÜİK tarafından açıklanan mevsimsellikten arındırılmış seriye nazaran Ocak ayında TÜFE artışı %3,38 olmuş. Aşağıdaki grafikte görülebileceği üzere, üç aylık bilginin yıllıklandırılmış oranı %38,96 düzeyine yükselerek bir evvelki aya nazaran de (%34,60) önemli mânâda artış kaydetti. TCMB de dün yayınlandığı aylık fiyat gelişmeleri raporunda Ocak ayında enflasyonun ana eğiliminde yükselişe işaret etti. TCMB’nin Şubat ayında olağan PPK toplantısının olmaması, Şubat enflasyonunu görerek Mart ayında karar verebilmesi için TCMB’ye konfor alanı sağlayacağını düşünüyoruz. Bu bağlamda, Şubat enflasyonunun Ocak ayında var olan fiyat ayarlamalarını içermeyeceği niyetinden hareketle, TCMB’nin 6 Mart olağan PPK toplantısından 250 baz puan faiz indirim ihtimalinin hâlâ masada kuvvetli bir biçimde durduğunu düşünüyoruz.

TL’de kalmaya devam

Öte yandan, TCMB bilgilerine nazaran, Türk Lirası Ocak ayında TÜFE bazlı endekse nazaran %4,1 paha kazanarak Mart 2020’den bu yana en kıymetli düzeye geldi. Enflasyon yüksek gelmesi ve TL’nin döviz sepeti karşısında paha kaybının sonlu kalması, TL’de gerçek değerlenmeyi daha da besbelli kılarken, bu eğilimin yakın gelecekte de korunacağı kanaatindeyiz. En azından yaz aylarına kadar TL uzun konumlarımızı muhafazaya devam edeceğiz. Dün gerçek efektif döviz kurunun yanı sıra, TCMB, finansal kesim dışındaki firmaların Kasım sonuna ait net döviz durumu verisini de açıkladı.

Reel kısmın döviz açık konumu bir evvelki aya nazaran 5,1 milyar dolar kötüleşerek 133 milyar dolara yükselirken, 2023 yıl sonunda bu sayının 80 milyar dolar olduğu düşünülürse, bozulamını da on bir aylık (Ocak – Kasım) müddette yaklaşık 53 milyar dolar olduğunu görüyoruz. Türk şirketleri döviz satıp TL almak suretiyle şahsen durum açığı vererek ya da carry trade süreçlerine soyunarak kârsızlık sorunu yaşadıkları bir devirde yüksek faiz geliri yazmaya çalışmışlar. Her ne kadar strateji gerçek olsa da, döviz açık konumu kendi başına bir risk. Buna karşı otoritenin yakın vakitte döviz kredilerine sınırlama getirdiğini de hatırlatmış olalım.

Tarife şokunun bir nebze de olsun atlatılması ve doların bedel kaybetmesi ile USDTRY kuru da ruhsal 36,00 düzeyinin çabucak gerisinde istikrar bulurken, beş yıl vadeli CDS risk primi ise 251 baz puan düzeyine geriledi. Borsa İstanbul güya Türkiye’ye tarife uygulanmış misali kaydettiği sert düşüşü bir nebze de olsun telafi ederken, bir evvelki gün %3 düşen bankacılık endeksi dün %2,2 yükseliş kaydetti. İki yıl vadeli gösterge tahvilin bileşik faizi ise %38,50 düzeyinde yatay bir seyir izledi. Altının gram fiyatı 3,300 TL düzeyi ile yeni bir rekor kırdı!

ABD’de dün Aralık ayı iş ilanları 8 milyon olan beklentinin altında 7,6 milyon artarak beklentilerin altında kalması ekonomik yavaşlama sinyali verirken, yatırımcılar her ayın birinci cuması olduğu üzere ABD’de açıklanacak resmî istihdam datalarına odaklandı. FED yetkilileri ise faiz kararlarında temkinli ilerleyeceklerini belirttiklerini hatırlatmış olalım. Bugün data gündeminde ABD ADP istihdamı ve hizmet PMI bilgileri takip edilebilir.

Kıbrıs İktisat Bankası

Yazar:  Hazine Küme Müdürü Emre Değirmencioğlu