Rusya’nın Savaş Ekonomisi Gücünü Kaybediyor: Resesyon Kapıda
Ukrayna işgali sonrası askeri harcamalarla büyüyen Rus iktisadı alarm veriyor. Ekonomi Bakanı Reshetnikov, ülkenin resesyon eşiğinde olduğunu açıkladı. Emek gücü meşakkati, enflasyon ve üretkenlik sorunu ekonomiyi tehdit ediyor.
Ukrayna’ya 2022’de başlattığı işgalin akabinde Batı yaptırımlarına karşın büyümeyi sürdüren Rus iktisadı artık gücünü yitiriyor. Devasa askeri harcamalarla canlı tutulan iktisat, yapısal darboğazlara tosladı. Rusya Ekonomi Bakanı Maksim Reşetnikov, St. Petersburg İktisat Forumu’nda yaptığı açıklamada ülkenin “resesyon eşiğinde” olduğunu belirtti.
“Savaş Ekonomisi” Modeli Tıkanıyor
Batılı şirketlerin neredeyse büsbütün çekildiği ve ağır yaptırımların uygulandığı Rusya, son üç yılda ekonomiyi savunma harcamalarıyla ayakta tuttu. Bu modele ekonomistler “askeri Keynesçilik” diyor. Kremlin, savunma sanayiine 2023 yılında 167 milyar dolarlık rekor kaynak aktararak sanayi üretimini artırdı, GSYH’de üst üste iki yıl büyüme sağladı ve savaşla ilişkili dallarda maaşları yükseltti.
2021’de GSYH’nin %3,6’sı savunmaya ayrılmışken, bu oran 2025’te %6,3’e çıkarak neredeyse ABD’nin iki katına ulaştı. Bu artış, iktisatta yapay bir canlılık yarattı. Peterson Milletlerarası İktisat Enstitüsü’nden ekonomist Elina Ribakova, durumu “müzikli sandalye oyunu”na benzeterek şöyle açıklıyor:
Emek Gücü Krizi ve Yatırım Daralması
Ancak bu sürdürülebilir değil. Stratejik ve Memleketler arası Araştırmalar Merkezi’nden Nicholas Fenton’a nazaran, harcamaların bir hududu var:
2021’de %4,75 olan işsizlik, 2025 başında %2,4’e düşse de bu istihdam bolluğu aldatıcı. Savaş nedeniyle yüz binlerce asker kaybedildi, yaklaşık 1 milyon kişi ülkeyi terk etti. Ayrıyeten savunma dalına yönelen vatandaşlar, öteki bölümlerde önemli emek açıkları yarattı.
2022’de yalnızca 16–35 yaş ortası çalışan sayısı 1,33 milyon azaldı. Bu yaş kümesinin iş gücündeki hissesi 1996’dan bu yana en düşük düzeye geriledi.
Enflasyon Tırmanıyor, Üretkenlik Yerinde Sayıyor
Savaşla irtibatlı dallarda maaşlar artsa da üretkenlikte misal bir artış gözlenmedi. Bu da hem enflasyonu körüklüyor hem de savunma dışı kesimlerde yatırım iştahını düşürüyor. Ekonomistler, Rusya’nın “stagflasyon” riskiyle karşı karşıya olduğunu belirtiyor: Yani düşük büyüme ile yüksek enflasyon tıpkı anda yaşanabilir.
