Prof. Dr. Hakan Kara: “Tüketim artmaya devam ederken sanayi üretimi başını kaldırmakta güçlük çekiyor”

Sanayi üretimi, global ekonomik şartlar, yüksek maliyetler ve iç piyasadaki belirsizlikler nedeniyle toparlanmakta zorlanıyor. Buna karşılık tüketim artmaya devam ediyor. Ekonomistler, sanayi üretimindeki yavaşlamanın ekonomik büyüme üzerindeki risklerine dikkat çekerken, fiyat artışlarının talepteki daralmaya karşın sürdüğünü vurguluyor.

Eski Merkez Bankası Başekonomisti Hakan Kara, mevcut ekonomik tabloyu kıymetlendirerek, “Tüketim artmaya devam ederken sanayi üretimi başını kaldırmakta zahmet çekiyor” tabirlerini kullandı.

Sanayideki yavaşlamanın devam etmesi halinde ekonomik istikrarlar üzerinde baskı oluşabileceğini belirten Kara, tahlil teklifleri sunarak “Bu tablonun düzelmesi için verimsiz kamu harcamalarının kısılması, programa inancı artıracak kurumsal düzenlemeler yapılması ve Merkez Bankasına faiz indirimi için daha fazla alan açılması gerekiyor” dedi.

Arz Talep Dengesi

Ocak ayında ticaret satış hacmi aylık yüzde 4,1, yıllık ise yüzde 5,3 daraldı. Lakin cirolar aylık yüzde 1,6, yıllık ise yüzde 35,4 artış gösterdi. Ekonomist İris Cibre, bu tabloya ait “Bu veri ile talebin kıymetli oranda düşmesine karşın fiyatların arttığına işaret ki esasen bunu Ocak enflasyon verisinde görmüştük” dedi.

Perakende bölümünde de benzeri bir eğilim dikkat çekiyor. Cibre, “Perakende endekslerinde de tıpkı durumu görüyoruz. Ciro aylık 4,6% artarken satış hacmi 2% artmış” diyerek fiyatların yükseldiğine vurgu yaptı. Dokumacılık bölümü ise daralma gösteren tek perakende kalemi olmaya devam ediyor. Cibre, “Satış hacimlerinde tekstildeki daralma dikkat çekmeye devam ediyor, hacmi aylık ve yıllık olarak tek düşen perakende kalemi” tabirlerini kullandı.

İhracat

Sanayi ciroları, genel ticaret hacmine kıyasla daha düşük bir artış sergiledi. Cibre, “Yıllık ciro endeksi 35.4% artarken, sanayi ciroları fakat 25% artabilmiş. 2020 Temmuz’dan, COVID’den beri en düşük artış oranı oldu. Endüstrideki yavaşlama süratle devam ediyor” diyerek üretimdeki kahırlara dikkat çekti.

İhracatta ise baskının arttığı gözleniyor. Cibre, “Yurt dışı sanayi ciro endeksi ise 2023 Mayıs’tan beri en düşük düzeye gerilemiş (aylık -3.8%, yıllık 20.2%). İhracatta fiyat kırıldığına işaret ediyor” diyerek dış ticarette yaşanan sorunlara vurgu yaptı.

Önümüzdeki devirde ekonomik göstergelerin risk barındırdığı belirtiliyor. Cibre, “Bu datalar, Şubat, Martta toparlanma olmadığı takdirde enflasyon gerilerken, endüstrinin de daralarak GSYH’de tekrar çeyreklik daralmaya işaret ediyor” ikazında bulundu.

Sanayi üretiminin ivme kazanması için iktisat siyasetlerinde yeni adımlar atılması gerektiği belirtiliyor. Kara, “Bu tablonun düzelmesi için verimsiz kamu harcamalarının kısılması, programa itimadı artıracak kurumsal düzenlemeler yapılması ve Merkez Bankasına faiz indirimi için daha fazla alan açılması gerekiyor” diyerek, iktisat idaresine yönelik tekliflerini sıraladı.