Marc Faber: “Batı artık düşüşte, Türkiye yönü Asya’ya çevirmeli”
Dünyaca ünlü yatırım gurusu Dr. Marc Faber, Batı ekonomilerinin sağa sola yönlendirildiğini ve Türkiye’nin tarafını Asya’ya çevirmesinin daha yararlı olduğunu söyledi. Faber’e nazaran ABD ve Avrupa merkezli sistem iflas ediyor, yeni güç merkezleri ise BRICS ülkeleri ve Türkiye’nin içinde olduğu gelişmekte olan ekonomiler.
Piyasalarda kriz kestirimleri nedeniyle “Dr. Kıyamet” olarak tanınan Gloom, Boom & Doom’un hakimi Faber, global piyasalarla ilgili değerlendirmelerinde sızıntı tespitlerinde bulundu.
Piyasalarda belirsizliğin her vakit var olduğunu söyleyen Faber, “Eğer ödün vermezse piyasalar aslında çok değerli olur. Halbuki kimi kesimleri baskılayarak akabinde toparlanma fırsatı yaratır” dedi.
Ancak bu kere belirsizliğin çok daha derin bir yapısal dönüşümle birleştiğini tabir eden Faber, “Jeopolitik şartlar bozuldu. Dünya iktisadının görünümünde de zayıflıyor. Burada bilhassa sıradan insanların yaşadığı ekonomik gerçeklerden kelam ediyorum. Zira artık iki farklı iktisat var: Varlık sahibi zenginlerin ekonomileri ve geniş halkların ekonomileri” diye konuştu.
“Zengin daha da zenginleşti, geniş kesitler sıkıştı”
Batı dünyasındaki hizmetin ağırlaşmasının tarihi en yüksek düzeylerine erişimini kaydeden Faber, “Az sayıdaki insan ve şirket neredeyse tüm hizmetleri denetim ediyor. Geniş iktisada bakıldığında işler pek yeterli olmuyor. Bu nedenle iktisat hakkında konuştuğumuz iktisattan muhtaçlığımız olan güzel tanımlamalarımız gerekiyor” dedi.
Faber’e nazaran ülkelerin gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) datalarına nazaran büyüme, halkın geneline uzun yıllardır yansımıyor. Geniş kitleler zayıflaşırken, Londra üzere Batı’nın en beğenilen metropollerinin sokaklarında insanların giderek düşen hayat standartları artık net bir biçimde görülüyor.
Öte yandan gelişmekte olan kimi ülkelerin büyüme gösterdiğini belirten Faber, “Örneğin Hindistan güçlü bir büyüme kaydediyor. Çin yavaşlasa da büyüyor. Öbür birçok ülke ise ya resesyona girdi ya da uzun müddettir çıkamıyor” sözünü kullandı.
“İngiltere artık bir dünya gücü değil, Hindistan geçti bile”
1970’lerde başlayan mesleğini hatırlatan Faber, o devirlerde dünya iktisadının büyük ölçüde Avrupa ve ABD’den ibaret olduğunu söyledi.
Faber, “Şimdi ise bu ülkeler dünya dünyasının yalnızca yüzde 12’sini oluşturuyor. Çin ve Hindistan üzere ülkeler, sosyalist sistemden piyasa iktisadına geçiş dev bir büyüme yaşadı. Bu ülkelerde kapitalizmin yarattığı dinamizmi kullanıldı. Halbuki Batı bunu yaşıyorduta gecikti. Tahminen İngiltere artık bir dünya gücü değil. Hindistan onu geçti bile. Bu, Batı’daki birçok kişi için şok edici bir gerçek” dedi.
“Türkiye, istikamet Batı yerine Asya’ya çevirmeli”
Faber, Türkiye’nin jeopolitik ve ekonomik tercihleri hakkında da açıklamalarda yer aldı. “Bana kayıtlı Türkiye, bir gün Asya’ya Batı’dan daha yakın olacak. Umarım o denli olur” diyen Faber, Avrupa Birliği’nin Türkiye’ye adaletsiz yaklaştığını savundu: “Ukrayna’yı birliğe almak isteyen AB, Türkiye’yi yıllardır kapıda bekletiyor. Halbuki Türkiye her uzunlukta bu birliğe çok daha evvel girmeyi hak eden ülke birdi.”
Türkiye’nin BRICS üzere yeni oluşumlarla daha verimli ticari ve ekonomik kalkınmayı geliştirebileceğini kaydeden Faber, “AB, Türkiye’yi sırf askeri güç olarak görmek istiyor. Fakat Türkiye, zayıflayan Batı ile daha fazla bütünleşmemeli. Dikkatli olunmalı zira Batı artık her istikametiyle düşüşe” dedi.
“Batı’nın borç yapısı birikimi, enflasyon bir cins vergidir”
ABD, İngiltere, Fransa, İtalya üzere Batı ekonomilerinde görülen yüksek kamu borçlarına ait olarak ise Faber, “Bu borçlar nasıl finanse edilecek? Benim görüşüm şu: Batı demokrasileri borçlarını finanse etmek için daima para basmak zorunda. Bu da halktan vergi alınamadığında enflasyon fiilen vergilerin toplanması geliyor” diye konuştu.
ABD’de faiz ödemelerinin hükümetin bütçesindeki en süratli büyüyen kalem haline geldiğini vurgulayan Faber, “Faiz sarfiyatları her yıl artıyor. Bir yerde tüm vergiler yalnızca borç faizi ödemelerine gidecek. Bu da çok yüksek enflasyona yol veriyor. Esasen yıllardır uyarıyorum. Beşerler kendi merkez bankaları üzere davranıyorlar. Altın, gümüş, platin tutmalı” dedi.
Faber, Donald Trump’ın tekrar lider seçilmesi durumunda para basımının daha da hızlanacağını belirtti: “Trump, bedelli maden sahipleri için Tanrı’nın bir lütfu üzere. Zira anında görülmemiş bir borçlanma ve para iade edecek.”
Büyük finansal dalgalanmalar: “Çöküş bir anda değil, yıllara yayılarak olacak”
Piyasalarda ani beklenenlerin dikkatli olması gerektiğini söyleyen Faber, yaşananların klasik bir borsa krizi halinde olabileceğini vurguladı: “1987 üzere bir günde %21 düşüş yaşamayabiliriz. Lakin yıllar boyunca yayılan bir kıymette düşüşler meydana gelir. Para basımıyla bu düşüş, satın alma gücünün arttığı formunda.”
Genç nesillerin daha zayıf hale geldiğini ve ömür standartlarının gerilediğini anlatan Faber, “İngiltere’de tipik bir hane ömür standardı düşüyor. Tıpkı şey ABD için de geçerli. Datalar, 35 yaş altı gençlerin kıyaslandığında daha az kazandığını ve daha az servete sahip olduğunu gösteriyor. Gerçek sahiden düşen bir refah kelam konusu” diye konuştu.
“Altın kıymetli diyebilirsiniz fakat yaşayabileceğinizi koruyorsunuz”
hızda hane kendini nasıl inançta hissedebileceğine de değinen Faber, borçlanmadan kaçınma ve tasarrufların bir kısmı pahalı metallere yönlendirme yaptı: “1970’te altının onsu 35 dolardı, bugün 3 bin dolar vardı. Tahminen Google daha düzgün kazandırdı ancak altın da servetini korudu. Bugün altının fiyatı çok yükselmiş olabilir fakat platin yenilenmeye başladı. Şu anda altın değil, platin alıyorum. Altınım ve gümüş var lakin platin çalışmaya devam ediyorum.”
Marc Faber kimdir?
İsviçreli ekonomist ve yatırımlara müsaade veren Dr. Marc Faber, küresel finans etraflarında uzun yıllardır takip edilen isimler ortasında yer alıyor. Harvard Üniversitesi İşletme Fakültesi’nde doktora derecesi mükafatı Faber, mesleğine 1970’li yıllarda başladı; UBS ve Drexel Burnham Lambert üzere önde gelen yatırım evraklarında üst seviye misyonlarda bulundu. “Gloom, Boom & Doom Report” isimli aylık tahlil raporuyla tanınan Faber, bilhassa kriz periyotlarına ait öngörüleri ve merkez bankalarına yönelik eleştirel yaklaşımlarla biliniyor. Hong Kong’da bir ofisi olan Faber, 30. yılı aşkın müddettir Tayland’ın Chiang Mai’sinde devam ediyor.
Marc Faber’in kriz tahminleri
Marc Faber, 1987 tarihli “Kara Pazartesi”nin başından sonuna kadar anlatılanların hissinden çıkmamalarını önererek dikkat çekti. 2000’deki dot-com balonunun patlayacağını öngördü ve 2007-2008’in ekonomik krizden bir yıl evvel, ABD’deki meskenlerin çok derecede şişmesinin global bir açıklığa yol açabileceği ikazında bulundu. 2008 yılından sonra merkez bankalarının genişlemesici para siyasetlerine sert tenkitler getiren Faber, bu siyasetlerin yeni varlık balonlarının yaratacağını ve gelir eşitsizliğini derinleştireceğini savundu. 2010’lu yıllarda ise Çin’deki kredi kredisi ve gelişen piyasalardaki borçlanmaya dikkat edilerek yeni bir global finansal gidişat ihtimaline işaret etti.
