Makine ihracatı 3 ayda 6,6 milyar dolar oldu
Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) tarafından paylaşılan makine imalat sanayi konsolide datalarına nazaran, 2025 yılının birinci çeyreğinde Türkiye’nin özgür bölgeler dâhil toplam makine ihracatı 6,6 milyar dolar oldu. ABD’nin vizöründe esas gayenin Çin olduğu bu sürecin, başka ülkelere yönelik tarifeler şimdilik ertelense de tüm dünyayı etkileyen sonuçlarına değinen Makine İhracatçıları Birliği Lideri Kutlu Karavelioğlu, “Çin’in elindeki muazzam üretim kapasitesini nasıl değerlendireceği bütün dünyayı yakından ilgilendiren bir mevzudur. Sürdürülemeyeceği aşikâr bu kaotik ortam Türkiye ile ABD ortasındaki görece avantajlı kalıcı bir nizama evrilir de bundan ülkenin yatırım çekeceği kanısı doğarsa, ön şart Türkiye’nin yatırım ve faaliyet ortamının dış tehditlerden alabildiğince korunması olacaktır” dedi.
Makine imalat sanayi konsolide bilgilerine nazaran, yılın birinci çeyreğinde özgür bölgeler dâhil toplam makine ihracatı tonaj olarak %7,7’lik, bedel olarak %4,1’lik gerilemeyle 6,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Yıllıklandırılmış makine ihracatı ise %0,7 gerileme ile 28,1 milyar dolar oldu. Aylık bazda makine ihracatının 2,3 milyar dolar olarak gerçekleştiği Mart ayında, milletlerarası yaptırımların %43,5 daralma getirdiği Rusya’ya ihracat 90 milyon dolar geriler iken Rusya dışındaki ülkelere yapılan toplam ihracat geçen yılı yakaladı. Birinci çeyrekte Almanya’ya 753 milyon dolar, ABD’ye ise 400 milyon dolar ihracat yapıldı. Türkiye’nin makine ihracatında birinci 10’da yer alan ülkelerden İtalya, Birleşik Krallık, İspanya ve Romanya’da ise %9,2 ile %31,2 ortasında değişen artışlar görüldü. Dokumacılık ve konfeksiyon makineleri ihracatı 29 milyon dolar artarken, inşaat ve madencilik makineleri ihracatı 120 milyon dolar, yıkama ve kurutma makineleri ihracatı ise 47 milyon dolar azaldı. 7 alt kolun ihracat artışı sağladığı bu periyotta birinci sırayı İspanya’ya %158 artışla 72,5 milyon dolar, Romanya’ya %186 artışla 55 milyon dolar ihracat artışı sağlayan içten yanmalı motor ve aksamı aldı.
“Tarife savaşlarının kapışma sahnesi makine sanayii”
ABD’yi global ticaret kurallarını alt üst eden tarife savaşlarına iten temel motivasyonun, teknoloji geliştiren dallardaki üretim istikrarlarının bozulması olduğunu belirten Makine İhracatçıları Birliği Lideri Kutlu Karavelioğlu şunları söyledi:
“Dünyanın en fazla makine ithal eden ülkesi olarak ABD’nin, her yıl borcu 2 trilyon dolar artarken yerli imalatını muhafazasına müsaade vermeyen kurallar manzumesini yıkmak istemesine şaşırmamak gerekir. ABD’nin yılda 530 milyar dolar ithalat yaptığı ve 280 milyar dolar açık verdiği makine dış ticaretinde, Avrupa Birliği 150 milyar dolar, Çin 340 milyar dolar fazla veriyor. Dünyadaki toplam makine imalatının %35’inin Çin’de, %53’ünün ise Uzak Doğu’da yapıldığı mevcuttaki sürdürülemez dağılım ülkelerin rekabetçiliği ve teknoloji geliştirme kapasitesine de yansıdığından, ABD’yi sert önlemler almaya itiyor.”
ABD’nin vizöründe esas amacın Çin olduğu bu sürecin, öteki ülkelere yönelik tarifeler şimdilik ertelense de tüm dünyayı etkileyen sonuçlarına değinen Karavelioğlu şöyle bir çerçeve çizdi:
“Tarifede mütekabiliyetten çok, ticarette istikrar gayesiyle belirlenen vergi oranlarının hayal bile edilemez halde yükselmesi karşısında, Çin’in elindeki muazzam üretim kapasitesini nasıl değerlendireceği bütün dünyayı yakından ilgilendiren bir bahistir. Sürdürülemeyeceği belirli bu kaotik ortam Türkiye ile ABD ortasındaki görece avantajlı kalıcı bir nizama evrilir de bundan ülkenin yatırım çekeceği kanısı doğarsa, ön şart Türkiye’nin yatırım ve faaliyet ortamının dış tehditlerden alabildiğince korunması olacaktır.”
“AB’nin bütün atakları odağımızda kalmalı”
Avrupa ekonomilerinin Çin’e göre ABD pazarına daha az bağımlı olmaları ve Çin kadar sert önlemlerle karşılaşmayacakları kanısının ana pazarda optimistlik yarattığını belirten Karavelioğlu şunları söz etti:
“Almanların global iktisat ve ticaretle ilgili enstitülerince gerçekleştirilen simülasyonlar, ilan edilen Ek Gümrük Vergileri’nin motamot yürürlüğe girmesi durumunda birinci bir yıl içinde AB’nin ekonomik çıktıda %0,2, Almanya’nın ise %0,3 üzere sonlu bir düşüş yaşayacağını öngörüyor. Global mal ticaretinin %6, global hasılanın ise %0,8 kadar düşebileceği birinci yılda AB’nin en büyük avantajı olarak ticaretinin %70’ine yakınını yaptığı ortak pazarı gösteriliyor. AB’nin öz inancı yüksek ters tavrının arkasında ABD’nin mal ihracatında %20’ye varacağını hesapladıkları daralma ile %7’ye varacağını iddia ettikleri enflasyon da var. Bu kaotik sürecin üretimin coğrafya değişikliğine ve sürdürülebilir ticaret istikrarlarına ulaşılmasına hizmet etmeyeceği kanaatindeki AB, ABD’nin mevcut siyasetine verilecek en âlâ karşılığın, ticaret ortaklarıyla dünya çapında daha az değil, daha fazla entegrasyon sağlamak olduğunu vurguluyor. Son devirde sürat verdikleri MERCOSUR ve Hindistan STA’larına eklenen Orta Asya Cumhuriyetleri açılımı, yalnızca ticarette büyütmeyi değil güç güvenliği ve kritik hammaddeleri de odağa alan stratejik bir atılım. Emniyetli ortaklarından biri olarak, ‘adil ve karşılıklı ticaret’ yerine ‘adil ve özgür ticareti’ öne çıkaracağını her fırsatta lisana getiren AB’nin bütün stratejik ataklarını odağımızda tutmalıyız.”
“Haksız rekabeti İGV’lerle dengelemek mümkün olmaz”
ABD’nin tarife savaşı başlatmak, AB’nin de rekabette yeni stratejiler geliştirmek zorunda kaldığı Uzak Doğu menşeli makinelerin agresif ve birden fazla vakit haksız rekabetine karşı önlemlerin ehemmiyetine dikkat çeken Karavelioğlu şunları belirtti:
“Dezenflasyon programı kapsamında Türk Lirası’nın pahalanmasının yol açtığı ithalat artışının, dünyadaki eğilimlerle uyumlu olmadığını geçen yıl sıklıkla vurguluyorduk. Makine ithalatında Şubat’ta %11’e yakın, 12 aylık devirde de %5’lik gerileme kıymetli bir güzelleşme göstergesi oldu. Lakin Ocak-Şubat aylarında Çin’den ithal edilen makinelerin %14,1 artması ve hiç makine satamadığımız bu ülkenin Türkiye’nin makine ithalatındaki hissesinin %30’a ulaşması, agresif ve asimetrik satış usullerine dair ihtarlarımızın haklılığını da göstermiş oldu. Yatırım Teşvik Evrakı ile ithal edilen makinelere vergi istisnasının sürmesi, teknoloji geliştiren bu alanda yatırım iştahını sınırlamakla kalmıyor, orta girdileri emsal vergilere tabi olan makine imalatçılarımız başta olmak üzere, yerli yabancı kaliteli makine üreten bütün imalatçıları da haksız rekabete bırakmış oluyor. Üzerinde çalışılan yeni yatırım teşvik sisteminde; yerli makineleri önceleyen önlemlerin geliştirilmesini global konjonktürün mecburiyeti olarak görüyoruz.”
Küresel yatırım malları PMI verisinin 49,7 puanla yine daralma bölgesine girdiği Mart ayında, imalat sanayi satın alma yöneticileri endeksinin Türkiye’de de Ekim ayından bu yana en düşük düzeye gerilediğin işaret eden Karavelioğlu kelamlarını şöyle tamamladı:
“Yeni siparişlerin aylık bazda üst üste 21. kere yavaşladığı ve makine ihracatımızdaki gerilemenin birinci 3 ayda tonaj olarak %7,7’ye, kıymet olarak %4,1’e ulaştığı bu ortamda, üretimin devam edebilmesi ve istihdamın korunabilmesi için risk artıyor. İmalat sanayi üretimindeki gerilemenin %6 olduğu Şubat ayındaki datalar, bu düşüşün makine dalında %9’a ulaştığını gösteriyor. Avrupa imalat endüstrinin, finansal sarsıntılara karşın toparlanma eğilimi gösterdiği bu süreçte bizim endüstrimizde de iyimserliğin artması, ekonomimizin sürdürülebilir gelişimi açısından değerli bir gösterge olur. Bunu beklerken işimiz ölçeklerimizi düşüren bütün haksız rekabet ögelerini faaliyet ortamımızdan ayıklamak olmalıdır.”
