Küresel Ekonomide Belirsizlik Derinleşiyor: WEF Başekonomistler Görünümü Mayıs 2025
Ticaret Savaşları, Yapısal Kırılmalar ve Yapay Zeka Dönüşümü Gündemin Başında
Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) Mayıs 2025 tarihli Başekonomistler Görünümü raporu, global iktisat için yüksek belirsizlik ve kırılganlığın öne çıktığı bir devirde yayımlandı. Rapora nazaran yıl başından bu yana global görünüm önemli biçimde berbatlaştı ve ankete katılan tüm başekonomistler, dünya iktisadının daha da zayıflayacağı konusunda hemfikir.
ABD Siyasetlerindeki Değişim Kalıcı mı?
Ankete katılan ekonomistlerin %79’u, ABD’nin son periyotta aldığı sert ekonomik kararların süreksiz değil, yapısal bir değişimin işareti olduğunu düşünüyor. Bu oran, 2024 sonundaki %61’lik düzeye kıyasla önemli bir artışı temsil ediyor.
ABD’nin nisan ayı başında birçok ülkeye karşı uygulamaya koyduğu rekor seviyede ikili gümrük tarifeleri, global belirsizliğin merkezinde yer alıyor. Her ne kadar bu tarifelerin 90 günlük bir mühletle askıya alınması piyasalarda kısa vadeli bir rahatlama sağlamış olsa da, bilhassa finansal piyasalarda görülen bu toparlanmanın kalıcı olup olmayacağı hala meçhul.
ABD İktisadında Zayıflama, Avrupa’da Temkinli Toparlanma
Rapora nazaran ABD iktisadında 2025’in geri kalanında düşük ya da çok düşük büyüme bekleniyor. Bunun yanı sıra, enflasyonun artacağı ve doların kıymet kaybedeceği öngörülüyor. Avrupa’da ise büyüme hala zayıf seyrediyor olsa da, genişlemeci mali siyasetler ve para siyasetindeki gevşeme nedeniyle güzelleşme sinyalleri görülüyor.
Çin, büyümeyi desteklemek hedefiyle mali genişlemeye yönelmiş durumda. Lakin başekonomistler, hem iç hem dış kaynaklı zorluklar nedeniyle Çin’in 2025 için belirlediği %5 GSYH büyüme amacını tutturup tutturamayacağı konusunda bölünmüş durumda.
Ticaret Savaşları Enflasyonu ve Meçhullüğü Körüklüyor
Ekonomistler, artan gümrük tarifeleri ve devam eden ticaret tansiyonlarının global ticaret hacmini baskılayacağı ve enflasyonu artıracağı konusunda genel olarak hemfikir. Ayrıyeten, uzun müddetli belirsizliğin karar alma süreçlerini felce uğratarak ve siyaset uyumunda zafiyet yaratarak dünya iktisadında kalıcı hasarlar bırakabileceği belirtiliyor.
Yapay Zekâ: Risk mi, Fırsat mı?
Tüm bu gelişmelerin yanı sıra, yapay zekâdaki (AI) süratli ilerleme global iktisada yeni bir katman daha ekliyor. 2025’te ticari seviyede yıkıcı bir tesir yaratması beklenen AI uygulamaları hakkında görüşler karışık: Ekonomistlerin %45’i yapay zekânın 2025’te ticari manada büyük tesir yaratacağını düşünüyor.
Bununla birlikte, ekonomistlerin üçte biri önümüzdeki on yılda yapay zekânın global GSYH’ye 5 puana kadar katkı sağlayabileceğini öngörüyor. Bu, mevcut sakin büyüme oranları göz önüne alındığında hayli değerli bir potansiyel artış manasına geliyor.
Ancak iş gücü piyasası açısından tablo karmaşık. Ekonomistlerin %47’si net istihdam kayıpları beklerken, sırf %19’u net çıkar öngörüyor. Bu durum, yapay zekânın kısa vadede büyüme sağlasa da uzun vadede talep ve ömür standartlarında düşüş yaratmaması için istikrarlı ve kapsayıcı bir strateji gerektiğine işaret ediyor.
Şirketler ve Devletler Tekrar Konumlanıyor
Yüksek ekonomik oynaklık ve teknolojik dönüşümün oluşturduğu ikili baskı, hem şirketleri hem de devletleri süratli ahenk sağlamaya zorluyor. Ankete katılan tüm başekonomistler, şirketlerin gümrük tarifelerine karşı tedarik zincirlerini ve lojistik ağlarını yine yapılandırmalarını bekliyor.
Büyük çoğunluk, stratejik yatırım kararlarının erteleneceğini öngörüyor. Ayrıyeten, organizasyonel çevikliğin artırılması, tedarik zincirlerinin çeşitlendirilmesi ve iş gücünün AI entegrasyonuna uygun formda yine becerilendirilmesi gerektiği vurgulanıyor.
Sonuç: Belirsizlik Yüksek, Dayanıklılık ve Teknoloji Belirleyici
WEF’in raporu, dünya iktisadının yüksek belirsizlik ve dönüşüm çağında olduğunu açıkça ortaya koyuyor. Gerek ticaret savaşlarının ekonomik tesirleri, gerekse yapay zekâ teknolojisinin yaygınlaşması, hem hükümetleri hem de şirketleri çok boyutlu stratejik kararlar almaya itiyor.
Küresel aktörlerin dayanıklılıklarını artırmaları ve yenilikçi teknolojileri ekonomik gerçekliklerle uyumlu hale getirmeleri, bu yeni periyodun kazananlarını belirleyecek.
Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Abonelik fiyatlıdır. Şartları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]
