Küresel Borç 320 Trilyon Dolara Dayandı: Faiz Artışı Likidite Krizi Tetikleyebilir mi?
Küresel piyasalarda faiz beklentileri taraf değiştirirken, 320 trilyon doları aşan toplam borç stoku finansal sistem için alarm veriyor. ABD Başkanı Trump’ın baskısı altındaki Fed’in faiz indirimi beklentileri zayıflarken, tahvil faizlerindeki yükseliş likidite krizini tetikleyebilir.
ABD Merkez Bankası Fed, haziran ayı bilgileri ışığında faiz indirimine yönelik temkinli duruşunu sürdürüyor. Eylül ayında faiz indirimi hâlâ mümkünlük dahilinde olsa da, yıl sonuna kadar toplam indirim beklentisi 43 baz puana kadar gerilemiş durumda. Lider Jerome Powell’ın yaz aylarını enflasyon görünümü açısından “kritik” olarak nitelemesi ve Boston Fed Başkanı Susan Collins’in tarifelerin büyüme ve istihdam üzerinde baskı yaratabileceği uyarısı bu temkinli yaklaşımı destekliyor.
Ancak Lider Donald Trump, faizlerin hâlâ çok yüksek olduğunu belirterek Fed’e bir defa daha faiz indirimi çağrısında bulundu. Hazine Bakanı Scott Bessent ise Powell’ın misyon mühletinin Mayıs 2026’da sona ereceğini hatırlatarak, Trump’ın Fed’e baskıyı artırmak için “gölge başkan” fikrini gündeme getirdiğini açıkladı. Trump’ın 30 Temmuz’daki Fed toplantısı öncesinde telaffuz dozajını artırması bekleniyor.
Trump’ın stratejisi hayli net: Üretimi ABD’ye döndürmek ve istihdam yaratmak. Bunun için düşük faizli kredi ve yatırım ortamı arzuluyor. Lakin Fed’in asli vazifesi fiyat istikrarı ve tam istihdam olduğu için, mevcut tablo çatışmalı bir yere işaret ediyor. 14 ay boyunca siyaset faizini %5,25 seviyesinde sabit tutan Fed, lakin Eylül 2024’te birinci indirime gitmişti.
Tahvil Piyasasında Alarm Zilleri
Tahvil faizlerindeki global artış telaşları artırıyor. İngiltere’de kamu maliyesine yönelik telaşlarla başlayan yükseliş, Japonya’nın 30 yıllık tahvil faizinin %3,2250’ye ulaşmasıyla ivme kazandı. ABD 30 yıllık tahvil faizi de %5 ile son 6 haftanın doruğuna tırmandı. Bu gelişmelerin art planında ise devasa borç yükü var:
-
Devlet tahvili piyasası büyüklüğü: 80 trilyon dolar
-
Toplam global borç stoku (hanehalkı, şirketler, kamu): 320 trilyon dolar
-
Bu da global GSYH’nin yaklaşık %330’una denk geliyor.
Bu kadar yüksek bir borç yükü karşısında tahvil faizlerindeki keskin yükselişin likidite paniğine dönüşme riski, finansal sistem için önemli bir tehdit oluşturuyor. Tıpkı vakitte yüksek faiz oranları, kamu yatırımlarını kısıtlıyor ve genişleyen bütçe açıkları mali istikrarı zorluyor.
Transatlantik Ticarette Tansiyon: AB Misillemeye Hazırlanıyor
Trump idaresinin 1 Ağustos itibariyle yürürlüğe koymayı planladığı %30’luk ek gümrük tarifeleri, Avrupa Birliği’ni harekete geçirdi. Brüksel, 84 milyar dolarlık ABD menşeli eser — uçak, araba, tarım ve içki dahil — için tarife planını üye ülkelerle paylaştı. AB yetkilileri bu seviyedeki tarifelerin transatlantik ticareti durma noktasına getirebileceğini belirtiyor.
Trump’ın “net oranlı tarifeler” yaklaşımı, global ticaret sisteminde daha fazla belirsizlik yaratıyor. Dolar endeksi (DXY), yılın birinci yarısında %10’dan fazla düşerek 1973’ten bu yana en makus performansını gösterdi. Temmuz prestijiyle kısmi bir toparlanma görülse de, EURUSD paritesi 1,16 hududunda süreç görüyor. İngiliz sterlini ise istihdam piyasasındaki zayıflık nedeniyle faiz indirimi beklentilerinin artmasıyla 1,3380 düzeyine kadar gerileyerek son 2 ayın en düşük düzeyini gördü.
Değerlendirme: Piyasalar Sakin Lakin Riskler Artıyor
Trump-Fed ortasındaki tansiyon, global ticaret savaşları ve artan tahvil faizleri, önümüzdeki aylarda likidite krizine taban hazırlayabilir. Bilhassa 320 trilyon dolarlık global borç yükü düşünüldüğünde, faizlerdeki her artış hem gelişmiş hem gelişmekte olan ekonomilerde dengesizlik yaratma riski taşıyor.
Kaynak: Kıbrıs İktisat Bankası
Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik fiyatlıdır. Şartları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]
