İsrail’de Savaş Karşıtı Tepkiler Büyüyor: Kamuoyu Ateşkes İstiyor
İsrail’de hükümetin Gazze’ye yönelik askeri operasyonları uzatma planlarına karşı toplumsal reaksiyonlar giderek artıyor. Son haftalarda ülke genelinde on binlerce kişi sokaklara çıkarak hem hükümetin siyasetlerini hem de savaşın gidişatını protesto etti. Bilhassa rehinelerin durumuna ait tasalar, kamuoyunun ateşkes istikametindeki taleplerini güçlendiriyor. Lakin buna karşın hükümetin halinde önemli bir değişim gözlenmiyor.
Rehineler Problemin Merkezinde
7 Ekim 2023 taarruzlarının akabinde Hamas ve öbür kümeler tarafından İsrail’den 251 kişi kaçırılmıştı. Bugün bu rehinelerden yaklaşık 50’sinin hala Gazze’de tutulduğu biliniyor. Fakat hayatta oldukları düşünülen sayının sırf 20 civarında olması, toplumsal korkuları artırıyor. Son periyotta yayımlanan manzaralarda, iki İsrailli rehinenin bitkin ve açlık hududunda olması kamuoyunu derinden etkiledi.
İsrail toplumunda savaşın sürdürülmesinin rehinelerin güvenliğini tehlikeye attığı istikametinde yaygın bir kanaat oluştu. Anketler, halkın büyük kısmının önceliğinin rehinelerin geri dönmesi olduğunu ortaya koyuyor. Geçtiğimiz yılın başında sadece küçük bir kesim bu maksatla ateşkese razı olurken, bugün kamuoyunda çoğunluk, savaşın sona erdirilmesi karşılığında rehine takasına sıcak bakıyor.
Kamuoyu Yoklamaları ve Değişen Tutumlar
Savaşın başlangıcında halkın sırf yüzde 17’si hükümete müzakereleri başlatma daveti yapıyordu. Lakin bir yılın akabinde tablo bilakis döndü. 2024 sonbaharında yapılan anketlerde halkın yarısından fazlası, çatışmaların durdurulması gerektiğini savundu. Bu oran 2025 prestijiyle daha da artmış durumda. Son bilgilere nazaran, İsrail halkının yaklaşık dörtte üçü, rehinelerin özgür kalmasını sağlayacak kapsamlı bir ateşkes muahedesinin yapılmasını destekliyor.
Üstelik bu takviye sadece hükümete muhalif bölümlerle hudutlu değil. Netanyahu’nun koalisyonuna oy veren seçmenlerin değerli bir kısmı da artık savaşa son verilmesini istiyor. Bununla birlikte halkın yarıdan fazlası, Başbakan Netanyahu’nun Gazze siyasetini başarısız buluyor. Bilhassa askerî operasyonların rehinelerin dönüşünü hızlandırmadığına dair inanç, kamuoyunun sabrını giderek tüketiyor.
İnsani Kriz İkincil Planda
Buna rağmen dikkat cazip bir nokta, İsrail toplumunda savaşın sona erdirilmesi tarafındaki talebin esasen insani tasalardan değil, rehinelerin güvenliği ve savaş yorgunluğundan kaynaklanması. Gazze’deki ağır insani tabloya karşı duyarsızlık dikkat çekiyor. Bölgedeki açlık ve kitlesel göçlere karşın, İsrail kamuoyunun büyük kısmı bu durumun politik kararlar üzerinde tesirli olması gerektiğini düşünmüyor.
Araştırmalar, Yahudi İsraillilerin yaklaşık yüzde 80’inin Gazze’deki açlık ve ölümlerden derin dert duymadığını ortaya koyuyor. Öte yandan, ülkedeki Arap kökenli vatandaşların büyük kısmı bu tabloyu telaş verici buluyor. Bu ayrışma, İsrail toplumunun içinde de derin bir kutuplaşmanın varlığını gösteriyor.
Aşırı Taleplerin Yükselişi
Kamuoyunda vakit zaman uç noktalarda görüşler de öne çıkıyor. Kimi anketler, Yahudi İsraillilerin büyük çoğunluğunun Gazze halkının zorla öbür ülkelere gönderilmesini desteklediğini gösteriyor. Tıpkı biçimde, “Gazze’de günahsız kimse yoktur” kanısına katılanların oranı da yüksek düzeylerde. Bu cins tavırlar, toplumsal gerginliğin ne derece sertleştiğini ve tahlil yollarına dair umudun azaldığını gözler önüne seriyor.
Bununla birlikte insani nedenlerle savaşın sona erdirilmesini isteyen küçük ancak büyüyen bir küme da bulunuyor. İnsan hakları örgütleri ve kimi eski siyasi önderler, İsrail’in Gazze’de işlediği fiillerin savaş hatası ve hatta soykırım kapsamında değerlendirilebileceğini lisana getiriyor. Bu telaffuzlar, bir periyot sırf aktivist etraflarda lisana getirilirken bugün daha geniş kitlelerde yankı bulmaya başlamış durumda.
Hükümetin Direnci ve Siyasi Hesaplar
Kamuoyundaki bu değişime rağmen Başbakan Netanyahu’nun geri adım atmaya niyeti olmadığı görülüyor. Netanyahu, askeri operasyonların Hamas’ı bitirmek için gerekli olduğunu savunurken, ordu içinden dahi bu stratejiye itirazlar yükseliyor. Askerî yetkililer, kapsamlı taarruzların rehinelerin güvenliğini tehlikeye attığını ve ordunun kapasitesini çok zorladığını lisana getiriyor.
Buna karşın Netanyahu’nun ısrarında siyasi hesapların değerli rol oynadığı düşünülüyor. Savaşın sürmesi, hükümet içindeki çok sağcı kümeleri mutlu ediyor. Bu kümeler, Gazze’nin boşaltılması ve İsrailli yerleşimcilerin bölgeye taşınması üzere radikal fikirleri açıkça savunuyor. Netanyahu, bu kısımların dayanağını alarak koalisyonunu ayakta tutabiliyor.
Ayrıca savaşın devamı, Netanyahu’nun şahsî pozisyonunu da güçlendiriyor. Siyasi gelecek açısından riskli görülen erken seçimlerin ertelenmesi, yolsuzluk davasının yavaş ilerlemesi ve güvenlik zaaflarının soruşturulmasının ötelenmesi hükümetin işine yarıyor. Böylelikle kamuoyunun çoğunluğu ateşkesten yana olsa da siyasi irade, mevcut şartlarda bu talebe karşılık vermiyor.
Toplumsal Barış Ufukta Görünmüyor
Savaşın akabinde İsrail toplumunda derin bölünmelerin devam etmesi bekleniyor. Yapılan son anketlerde Yahudi İsraillilerin büyük kısmı, Filistinlilerle eşit vatandaşlık temelinde bir ortada yaşamanın mümkün olmadığı görüşünde. Misal formda, iki devletli tahlil muhtemelliğine yönelik inanç da tarihî olarak en düşük düzeylerde seyrediyor.
Bu tablo, ateşkes gerçekleşse bile barış sürecinin çok güçlü olacağını gösteriyor. Hem İsrail içindeki toplumsal kutuplaşma hem de İsrail-Filistin sınırındaki derin güvensizlik, kalıcı tahlillerin ufukta şimdi görünmediğini ortaya koyuyor.
İsrail’de savaş zıddı sesler giderek güçlense de bu taleplerin hükümet siyasetlerine yansıması epeyce sonlu. Halkın önceliği rehinelerin kurtarılması olurken, insani krize yönelik hassaslık görece düşük kalıyor. Netanyahu idaresinin siyasi çıkarlarıyla birleşen bu durum, savaşın sona ermesi tarafındaki taleplerin kısa vadede karşılık bulmasının güç olduğunu ortaya koyuyor.
