Ekonomik toparlanmaya rağmen CEE bölgesinde iflaslar artıyor!
Coface, Orta ve Doğu Avrupa (CEE) için yıllık iflas raporunu yayımladı ve çelişkili bir tablo ortaya koydu: 2024 yılında ekonomik büyüme geri dönmesine karşın, işletme istikrarı bozulmaya devam etti. Enflasyondaki düşüşe ve GSYH’nin toparlanmasına rağmen, bölgedeki birçok ülkede iflas oranları yükseldi.
CEE (Orta ve Doğu Avrupa) bölgesi, 2024 yılında %2,6’lık ortalama GSYH büyümesiyle 2023’teki %0,8’lik büyümeye kıyasla kıymetli bir düzgünleşme kaydetti. Bu toparlanma, özellikle Polonya, Macaristan ve Romanya’da düşen enflasyon, artan gerçek fiyatlar ve güçlü özel tüketim tarafından desteklendi. Enflasyon, güç fiyatlarındaki gerileme ve tedarik zinciri şartlarının uygunlaşması sayesinde, 2023’teki %11,2 düzeyinden 2024’te %4,6’ya düştü.
Ancak bu ekonomik canlanma, işletme dayanıklılığına yansımadı. Bölge genelinde iflaslar, 2023’teki 50.248‘den 2024’te 45.938’e inerek %9 oranında azaldı; fakat bu düşüş aldatıcı. Macaristan’daki yasal düzenleme değişiklikleri dataları saptırıyor. Macaristan hariç tutulduğunda, iflas hadiseleri 2023’teki 29.771’den 2024’te 30.680’e yükselerek %3 artış gösterdi – bu da bölgedeki kurumsal yapının kırılganlığını gözler önüne seriyor.
“2023’ün çalkantılarının akabinde, makroekonomik göstergeler bir rahatlama sinyali vermişti. Lakin bilhassa imalat ve nakliyat kesimlerindeki birçok şirket halihazırda çok fazla şok absorbe etmişti.
İflaslardaki artış, daha derin yapısal problemleri ve geçmiş krizlerin gecikmeli tesirlerini yansıtıyor.” diyor Coface Orta ve Doğu Avrupa Bölgesi Ekonomisti Mateusz Dadej.
2024 yılında ülkeler bazında karmaşık iflas dinamikleri
Macaristan, 2022’deki süreksiz artışın akabinde yasal süreçlerin olağana dönmesiyle %25,5’lik düşüşle en sert azalmayı kaydetti. Sırbistan ve Bulgaristan’da da makroekonomik şartların daha istikrarlı olması sayesinde sırasıyla %12,1 ve %5,7 oranında düşüş görüldü.
Buna karşılık, iflaslar Slovenya’da %32,4, Letonya’da %24,6, Estonya’da %10,2 ve Hırvatistan’da %7,3 oranında arttı. Bu artışlar, bilhassa inşaat ve ticaret alanlarındaki yapısal sıkıntılar, zayıf iç talep ve artan maliyetlerden kaynaklandı.
Romanya da bilhassa orta ve büyük ölçekli şirketler ortasında %9,4’lük dikkat cazip bir artış yaşadı; bunun temelinde yüksek enflasyon ve mali dengesizlikler yatıyor. Polonya’da ise iflaslar %19 oranında arttı. Bu artışın nedeni, pandemi periyodunda uygulamaya alınan tekrar yapılandırma prosedürlerinin kalıcı hale gelmesi ve artık yaygın biçimde likidite idaresi aracı olarak kullanılmasıdır.
Çekya (%1,9 artış) ve Slovakya (%3,5 düşüş) ise görece istikrarlı bir eğilim sergilerken, Litvanya yıllık bazda sabit kaldı (%1 düşüş); burada iflaslar daha çok inşaat ve perakende sektörlerinde ağırlaştı.
CEE ülkelerindeki iflaslar
2019-2024
Source: Coface
Taşımacılık, imalat ve inşaat: baskı altındaki ana sektörler
Bazı kilit kesimler bilhassa kırılgan durumda. Taşımacılık sektörü, azalan yük hacmi ve daima maliyet baskısıyla çaba etti. İmalat kesimi, sipariş hacimlerinin düşmesi ve iş gücü eksikliğiyle karşılaştı. İnşaat sektörü ise yükselen faiz oranları ve bilhassa konut projelerindeki zayıf yatırımlar nedeniyle darbe aldı. Bu bölümlerde iflas oranları ortalamanın üzerinde arttı.
2025 görünümü: Yatırıma dayalı, temkinli bir iyimserlik
“2025 yılı için iflas trendlerinde mütevazı bir düzgünleşme bekliyoruz,” diyor Mateusz Dadej.
“Geciken AB fonlarının özgür bırakılması ve hanehalkı tüketimindeki toparlanma belirleyici olacak. Fakat sıkı kredi şartları ve global ticaretteki belirsizlikler – bilhassa ABD-AB ticaret tansiyonlarının artması – senaryomuz için önemli bir aşağı taraflı risk teşkil ediyor.”
“Coface’ın raporu, CEE bölgesinde iflas dinamiklerini şekillendiren türel çerçeveler, ekonomik şartlar ve jeopolitik risklere ait kapsamlı bir tahlil sunuyor,” diye ekledi Coface Orta ve Doğu Avrupa Bölge CEO’su Jarek Jaworski.
