Çetin Ünsalan: Enflasyon direnci ve Türkiye
Ekonomi idaresi kâğıt üzerinde enflasyon düşürüp, insanlara ‘hayallerimdeki enflasyon üzerinden artırım vermeyi’ normalleştirip, üzerine de algı yaratmaya çalışırken, öngörüler yalnızca bizde değil tüm dünyada enflasyon sorununun şimdi aşılamadığını ortaya koyuyor.
Alman İktisat Araştırma Enstitüsü ve İsviçre İktisat Siyaseti Enstitüsü’nün ortaklaşa yaptığı İktisat Uzmanları Anketi’ne nazaran, sorun kısa vadede hayatımızdan çıkacak üzere gözükmüyor.
Hatta öngörülere bakılırsa global enflasyonun 2028’e kadar yüksek kalmaya devam edeceğini bizimle paylaşıyor. Trump’ın vazifesi devralmasının akabinde uygulanacak siyasetler aslında büyük ölçüde bunu tetiklemeye aday bir fotoğraf veriyor.
Korumacılığın arttığı piyasa şartlarında, FED kanadından yapılan açıklamaları da dikkate aldığınızda, daha ihtiyatlı bir periyoda girildiğini aslında anlıyorsunuz. Bununla birlikte siyasi açıklamalar, yaptırımlar ve jeopolitik risklerin de tesiriyle petrol fiyatının da üst tırmanması büyük ölçüde bunu besleyecek ögeler olarak gözüküyor.
Yetmiyor, hala göz arkası edilen bir gerçeği hatırlamak gerekiyor. Pandemi sürecinde gerek ABD’de, gerekse AB’de karşılıksız verilen trilyonlarca dolar ya da avronun tüketicinin ve küçük işletmelerin cebinde olduğu realitesi var.
Bunların muhtemel bir faiz düşürüm sürecinde, hangi şartlarda ve nasıl bir tüketim eğilimiyle ortaya çıkacağı, bunun da enflasyon üzerinde nasıl tesirler bırakacağı bilinmezliğini koruyor.
Tüm bu enflasyonist ortam da, esasen piyasa sıkılaşmasında zati devam edeceği belirli olan ekonomik tabanı, bir de enflasyonist baskıyla birlikte yorumlamayı koşul koşuyor.
Bu nedenle bizde kâğıt üzerinde düşürüldüğü için ortaya çıkmayan, lakin dünyanın atlatma etabında olduğu ve artık tekrar tehlikenin belirdiğini anladığımız, lisana getirilmeyen bir stagflasyon ortamını gözden kaçırmamak gerekiyor.
Türkiye’nin bu koşullarda resmi âlâ okuması lazım. Yalnızca sayıları düzelterek ekonomiyi yola sokamayacağımızın anlaşılmış olması gerekirdi lakin ne yazık sergilenen yanlışlı yaklaşım ısrarla sürdürülüyor.
İç piyasa gücünü büsbütün yitiren ve anlaşılan o ki, ihracat pazarlarında zorlanmaya devam edecek bir gerçek dalın, bir tarafta baskılanan kur, öbür tarafta olağandışı artan TL maliyetleri ile ayakta kalması daha da güçleşiyor.
Ayrıca esasen temelde bir yaklaşım kusuru var. Dünyadaki enflasyon güç, jeopolitik riskler üzere ortak temaları bir kenara bırakırsak, kamunun pandemideki sergilediği ve dönemsel olarak son derece gerçek tutumdan kaynaklanıyor.
Yani çok emisyondan ya da bir öbür tabirle zenginlikten kaynaklanan enflasyon sorunuyla, üretimsizlikten ve maliyetlerin kamu eliyle arttırılmasından kaynaklanan ve fakirliği tetikleyen enflasyonu tıpkı potada değerlendiremezsiniz.
Bu açıdan kıymetlendirme nasıl farklıysa, uğraş ve tahlil yolu da farklılık sergilemek zorunda. Bunu da ezberden değil ancak bilimi de reddetmeden yönetmek zorundayız.
[email protected]
