ARAŞTIRMA: Türkiye iş dünyası 2025’in son çeyreğine temkinli ve ihtiyatlı bir yaklaşımla girdi

Bağımsız araştırma şirketi AGS Küresel, iş insanlarının iştirakiyle gerçekleştirdiği “İş Dünyası Gündemi” araştırmasının sonuçlarını paylaştı. Bulgular, Türkiye iş dünyasının 2025’in son çeyreğine temkinli ve ihtiyatlı bir yaklaşımla girdiğini ortaya koyuyor. Araştırmaya katılan iş insanlarının %37,7’si şirketinin son çeyreğindeki konumuna dair net bir varsayıma sahip değilken, 3 iş insanından biri ise karamsar (%32,8). Her 10 iş insanından 3’ü ise son çeyreğe dair optimist yaklaşımını koruyor (%29,5).

Diğer yandan, iştirakçilerin üçte birinden fazlası (%37,7) Türkiye iktisadının geleceğine dair belirsizliğin hakim olduğunu ve net bir görüş bildirmenin güç olduğunu söylerken, neredeyse her iki iş insanından biri büyümede yavaşlama ya da stagflasyon bekliyor. Başka yandan, iştirakçilerin %42,6’sı ise enflasyonun mevcut düzeyleri koruyacağı tarafında fikir beyan ediyor. Hafif düşüş ya da hafif artışı seçeneğini işaret edenlerin oranı ise tam olarak eşit: %21,3.

İstihdamda müdafaacı yaklaşım

10 iş insanından 6’sı (%60,7) ne yeni istihdam ne de işten çıkartma yanlısı olurken, mevcut kadroyu koruyacağını ve yeni alım yapmayacağını söylüyor. İstihdam azaltma ve öbür seçenekler ise kalan %40’lık kısmı eşit oranlarla paylaşıyor. Gerçekten, yatırım planlarını askıya alan/erteleyenlerin oranı (%32,8) ve mevcut düzeyde yatırıma devam diyenler (%29,5) bu tabloyu pekiştirir nitelikte. Bu tablonun nedenleri ortasında ise; siyasi ve jeopolitik belirsizlikler (%32,8) ve yüksek enflasyon ve işletme maliyetleri (%32,8) birinci sırada geliyor. Finansmana erişim zorlukları ise %4,1 oranla artık eskisi kadar sık vurgulanan bir öge değil. Ayrıyeten iştirakçilerin üçte biri(%34,4), bu çeyrekte kârlılık oranlarının sabit kalacağını düşünerek bir artış beklemediklerini söz ediyor.

Maliyetlere odaklanma ve mevcut müşterileri elde tutma

İş dünyasının telaşları son çeyrekte odaklanacağı başlıklar mevcut yaklaşımın bir yansıması niteliğinde. Buna nazaran en çok öne çıkan iki odak alanı; maliyet optimizasyonu ve verimlilik(%49,2) ile mevcut müşterileri elde tutma (%45,9) olacak. Yeşil dönüşüm ve sürdürülebilirlik ise %4,9 ile planlarda en geriye itilmiş durumda.

Siyasi davalar etkileyecek

Özellikle siyasi gündemde yer alan Anayasa Mahkemesi’ndeki “CHP davası” üzere gelişmelerin ekonomik öngörülebilirlik üzerindeki tesiri sorulduğunda, iştirakçilerin yarısından fazlasının (%57,4) bu durumun piyasaları olumsuz etkileyeceğini düşünmesi, siyasi iklimin yatırım kararları üzerindeki direkt tesirini ortaya koyuyor. Kısa vadeli dalgalanma ihtimaline işaret edenlerin oranı ise %23 ile ikinci sırada yer alıyor. Pazarın dinamikleri de bu karamsar tabloyu dayanaklar nitelikte. Bilhassa iç piyasada talebin zayıfladığına dair güçlü bir kanı hakim. Her 10 iştirakçiden 7’si, iç pazardaki talep seyrinin olumsuz istikamette olduğunu belirtiyor. Bu durum, iştirakçilerin %19,7’si tarafından son çeyrekteki en kıymetli zorluklardan biri olarak gösterilen “iç talepteki daralma” tasasını pekiştiriyor. İhracat pazarları ise bir nebze umut vaat etse de global yavaşlama tasası bu potansiyeli sınırlıyor. Her 10 iştirakçiden yaklaşık 4′ (%39,5), ihracat pazarlarında potansiyel olduğunu lakin global yavaşlamanın zorlayıcı bir faktör olduğunu tabir ediyor. %23,3’lük bir kesim ise ihracatta bir daralma yahut yavaşlama beklediğini söz ediyor. Yalnızca 10 iş insanından biri (%9,3) fırsatların arttığını ve ihracatta besbelli bir artış göreceğini söyleyen iyimserlerden oluşuyor.

Şirketler bekleyip görme yanlısı

Katılımcıların %59’u, şirketlerinin mevcut stratejisini “temkinli bekleyişe devam” olarak tanımlıyor. Öbür yandan, %34,4’lük kısım için “fırsatlar için tetikte” olduğunu belirtiyor. Bu durum, ekonomik göstergelerdeki dalgalanmalar ve siyasi gündemdeki belirsizliklerin iş dünyası kararlarını direkt etkilediğini işaret ediyor.

AGS Küresel Araştırma Kurucusu Ahmet Güler, araştırmadan çıkan bulguları şöyle değerlendirdi:

“2025’in son çeyreğine girerken iş dünyasının temkinli tavrı, aslında içinde bulunduğumuz periyodun ruhunu çok yeterli yansıtıyor. Şirketler kısa vadeli riskleri yönetmeye odaklanırken, uzun vadeli büyüme stratejilerini ertelemek durumunda kalıyor. Bu tablo, iç talepteki daralma ve enflasyonist baskılarla birleştiğinde iş dünyasını daha ihtiyatlı kararlar almaya yöneltiyor. Lakin bu periyodu sırf bir ‘bekleme’ evresi olarak görmek gerçek değil. Araştırmamız, şirketlerin kaynaklarını verimliliğe ve maliyet idaresine kaydırdığını ortaya koyuyor. Bu da bize, zorlukların tıpkı vakitte dönüşüm için bir fırsat penceresi açtığını gösteriyor. İş dünyası fırtınalı bir denizde yol alıyor olabilir, ancak rotasını sağlamlaştıran şirketler, şartlar normalleştiğinde avantajlı bir başlangıç yapma talihine sahip olacaklar. Önümüzdeki aylarda en kritik öge, şirketlerin belirsizlik idaresindeki çeviklikleri ve dayanıklılık kapasiteleri olacak.”