ANALİZ: Rusya’nın Nükleer Caydırıcılığı Zayıflıyor mu?
Ukrayna’ya yönelik başlatılan ve üç gün süreceği öne sürülen “özel askeri operasyon” dördüncü yılına girerken, Rus ordusu hem işçi hem de teçhizat açısından ağır kayıplar verdi. Meyyit ya da yaralı sayısının bir milyonu aştığı, en az 5.000 tankın kaybedildiği ve Karadeniz Filosunun büyük oranda yok olduğu bildirilirken, Kremlin’in en büyük desteği ise hala nükleer silah kapasitesi olmaya devam ediyor. Lakin bu stratejik istikrar de son gelişmeler ışığında önemli halde sarsılmış durumda.
Putin idaresi, savaş boyunca Ukrayna’ya ve Avrupa başkentlerine yönelttiği tehditlerde sıklıkla 5.000 civarındaki nükleer savaş başlığını siyasi bir araç olarak kullandı. Ne var ki, bu caydırıcılığın art planındaki teknik altyapının artık o kadar da sağlam olmayabileceğine dair işaretler ortaya çıkmaya başladı. Bilhassa Rusya’nın doğusundaki nükleer denizaltı üssünde meydana gelen son doğal afet, Moskova’nın nükleer kapasitesine gölge düşürebilir.
Tsunami Nükleer Denizaltı Üssünü Vurdu
Geçtiğimiz günlerde Rusya’nın Pasifik kıyılarını vuran tsunami, Kamçatka yarımadasındaki Rybachiy deniz üssünü önemli formda etkiledi. 8.8 büyüklüğündeki sarsıntının tetiklediği dev dalgalar, ülkenin stratejik nükleer denizaltılarını barındıran en büyük üssüne ulaştı. Uydu imgeleri, liman altyapısında yüzeysel hasar olduğunu doğrularken, asıl telaş deniz düzeyinin altındaki saklı sığınaklarda yaşanmış olabilecek beklenen ziyanlara odaklanıyor.
Söz konusu üs, Rusya’nın kıtalararası balistik füze taşıyabilen nükleer denizaltılarının yanı sıra öteki nükleer güdümlü denizaltılarını da barındıran kritik bir merkez. Pozisyonu prestijiyle hem NATO müşahedesinden uzak hem de Avrupa güçlerinin erişemeyeceği bir noktada tasarlandı. Lakin bu doğal felaketin akabinde Kremlin’den gelen mutlak sessizlik, hasarın sıradan olmadığını düşündürüyor. Japonya’daki Fukuşima felaketinin çok daha küçük çaplı bir tsunamiyle yaşandığı hatırlatıldığında, Kamçatka’daki potansiyel riskin büyüklüğü daha yeterli anlaşılıyor.
Taktik Nükleer Güçte Azalma Sinyalleri
Sadece birkaç ay evvel Ukrayna istihbaratının başarılı bir operasyonla Rusya’nın taktik nükleer bombardıman uçaklarının üçte birini etkisiz hale getirmesi, Kremlin’in askeri kapasitesine dair kuşkuları artırmıştı. Bununla birlikte, Iskander füzelerinin büyük ölçüde konvansiyonel başlıklarla donatıldığı, yani taktik nükleer fonksiyonlarının büyük oranda devre dışı bırakıldığı da memleketler arası savunma etraflarında lisana getiriliyor.
Bu gelişmeler ışığında, Rusya’nın sadece retorik seviyede güçlü görünen nükleer caydırıcılığı, teknik açıdan giderek kırılgan hale geliyor olabilir. Nükleer istikrar kavramı, sırf “Karşılıklı Garantili Yok Oluş” (MAD) doktrinine değil, birebir vakitte karşılıklı güvenlik ve kapasite istikrarına dayanır. Son dört yılda yaşanan gelişmeler, bu istikrarın tek taraflı olarak bozulmakta olduğuna işaret ediyor.
Batı İçin Yeni Bir Stratejik Fırsat mı?
Rusya’nın nükleer kapasitesinin zayıflamaya başladığı bu süreçte, Batı’nın yeni bir stratejik üstünlük yakalama talihi oluşmuş olabilir. Bilhassa İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya iştirakiyle İttifak’ın insan gücü ve operasyonel kabiliyeti değerli ölçüde artarken, İngiltere’nin beşinci kuşak F-35A nükleer uçak alımına gitmesi ve ABD’nin 15 yıl ortadan sonra tekrar İngiltere’de taktik nükleer silah konuşlandırması, dengelerin Batı lehine kaymaya başladığını gösteriyor.
Rusya’nın nükleer tehditlerine karşı Batı’nın artık daha açık ve kararlı bir telaffuz geliştirmesi gerektiği dillendiriliyor. Kremlin yıllardır Batı’ya dehşet salmaya çalışırken, artık Batı’nın birebir lisanı kullanarak Moskova’yı müzakere masasına çekebileceği bir fırsat doğmuş olabilir. Ukrayna için adil bir barış muahedesinin tabanı, tahminen de bu kırılgan nükleer istikrar üzerinden inşa edilebilir.
Ancak bu çeşit bir strateji, önemli siyasi irade ve liderlik gerektiriyor. Batı Avrupa’daki mevcut liderlik takımının bu tıp bir “blöf savaşını” oynayabilecek kapasitede olup olmadığı tartışma konusu. Öte yandan, ABD’nin mevcut liderinin telaffuzları bu çizgiye daha yakın görünse de, birinci vazife periyodunda izlediği karmaşık ve dalgalı dış siyaset çizgisi, bu yaklaşımın ne kadar sürdürülebilir olduğu konusunda soru işaretleri yaratıyor.
Yeni Periyotta Nükleer Gerçeklik
Putin’in askeri manada önemli bir zayıflama yaşamasına karşın, içeride hâlâ güçlü bir otorite kurabildiği gözleniyor. Fakat nükleer silahların sırf sahip olunması değil, birebir vakitte aktif halde korunması, bakımının sağlanması ve gerektiğinde kullanılabileceğine dair inancın inandırıcı olması da gerekiyor. Şu anda Rusya’nın bu inancı memleketler arası alanda zedeleyen bir tabloyla karşı karşıya olduğu görülüyor.
Eğer Kremlin’in elindeki nükleer kozlar artık sadece politik şantaj ögesi haline geldiyse, bu Batı için hem stratejik hem de ruhsal manada kıymetli bir avantaj sunabilir. Lakin bu avantajın yanlışsız kıymetlendirilmesi, yalnızca teknolojik üstünlükle değil, birebir vakitte diplomatik cüretle de mümkün olacaktır.
Sonuç olarak, nükleer istikrarın sarsıldığı bir periyotta dünya yeni bir stratejik eşiğe girmiş olabilir. Bu eşik, ya güç şovlarıyla daha da tehlikeli hale gelecek ya da diplomasiyle kalıcı tahlillere kapı aralayacaktır. Tercih, artık sırf Moskova’da değil; Londra, Washington ve Brüksel üzere başkentlerin iradesinde şekillenecek.
