ANALİZ:  Piyasalar Trump’ın Putin Hayal Kırıklığı ve Fed Atama Dramı Arasında Yön Arıyor

Trump’ın Putin’e yönelik “hayal kırıklığına uğradım” açıklaması, Rusya’ya yönelik yaptırım riskini artırırken, petrol fiyatlarında aşağı taraflı baskı yaratıyor. Brent petrolün 66 dolar düzeyinde tutunma eforu, güç kesiminde meçhullüğü artırıyor.

Altın fiyatlarında 3.474 dolar düzeyine hakikat yükseliş, inançlı liman talebinin güçlü kaldığını gösteriyor. ABD’nin 1 kilogramlık altın külçelerine gümrük vergisi koyması, fiziki altın piyasasında çalkantı yaratabilir. BIST 100’ün 10.900-11.090 bandında açılması beklenirken, yabancı yatırımcıların 135 milyon dolarlık pay alımı takviyesi sürebilir.

Politik Türbülans Noktaları:

Trump’ın bugün Putin ile görüşme ihtimali ve yarın dolacak ateşkes ultimatomu kritik eşik. Görüşme Alaska’da yapılacak, şayet uzlaşma sağlanamazsa Rusya’nın güç müşterilerine yönelik ikincil yaptırımlar devreye girebilir. Bu durum Hindistan’dan sonra Çin’i de amaç alabilir ve global güç piyasalarında şok dalgaları yaratabilir.

/*! This file is auto-generated */!function(d,l){“use strict”;l.querySelector&&d.addEventListener&&”undefined”!=typeof URL&&(d.wp=d.wp||{},d.wp.receiveEmbedMessage||(d.wp.receiveEmbedMessage=function(e){var t=e.data;if((t||t.secret||t.message||t.value)&&!/[^a-zA-Z0-9]/.test(t.secret)){for(var s,r,n,a=l.querySelectorAll(‘iframe[data-secret=”‘+t.secret+'”]’),o=l.querySelectorAll(‘blockquote[data-secret=”‘+t.secret+'”]’),c=new RegExp(“^https?:$”,”i”),i=0;i

Intel CEO’su Lip-Bu Tan’ın istifa baskısı altında olması ve Trump’ın “derhal istifa etmeli” daveti, teknoloji bölümünde politik müdahalelerin artacağı korkusunu tetikliyor. Yarı iletken ithalatına yüzde 100 vergi tehdidi gerçekleşirse, teknoloji paylarında sert satış dalgası görülebilir.

İsrail’in Gazze’yi büsbütün ele geçirme planını onaylaması, Orta Doğu’da yeni bir eskalasyon periyodunu başlatabilir. Fransa ve İngiltere’nin Eylül’de Filistin devletini tanıma planları, diplomatik krizleri derinleştirebilir.

Japonya’nın “eşitsiz anlaşma” tartışmaları ve muhalefetin güvensizlik oyu tehdidi, Pasifik’te müttefik ilgilerinde çatlaklar yaratıyor. Sanseito partisinin nükleer silahlanma davetleri, bölgesel güvenlik istikrarlarını alt üst edebilir.

Goldilocks Senaryosu İçin Kritik Noktalar:

Fed’in Eylül’de 25 baz puan faiz indirimi yapması ve yumuşak iniş sinyalleri vermesi gerekiyor. Fakat devam eden işsizlik müracaatlarının 1.97 milyona ulaşması ve enflasyon beklentilerinin yüzde 3,1’e yükselmesi, stagflasyon dehşetlerini artırıyor.

Trump’ın Apple’a verdiği tarife muafiyeti gibisi uygulamaları öteki büyük şirketlere genişletmesi, piyasalarda rahatlama yaratabilir. Lakin seçici yaklaşım, rekabet eşitsizliği yaratma riski taşıyor.

Putin’in sürpriz bir ateşkes teklifiyle masaya gelmesi, güç fiyatlarında düşüş ve risk iştahında artış sağlayabilir. Fakat Trump’ın “hayal kırıklığı” açıklaması, beklentileri düşürüyor.

S&P 500’ün 6.340 direncini kırması için teknoloji çıkarlarının güçlü gelmesi kaide. Nvidia’nın 27 Ağustos’ta açıklayacağı sonuçlar, yapay zeka rallisinin sürdürülebilirliği için kritik.

İngiltere Merkez Bankası’nın “şahin faiz indirimi” yahut ECB’nin güvercin tonu, dolar endeksini 97 düzeyinin altına itebilir ve gelişmekte olan piyasalara nefes aldırabilir.

Piyasalar yeni haftada Fed üyelerinin konuşmalarını ve Trump’ın toplumsal medya açıklamalarını yakından izleyecek. Ermenistan-Azerbaycan tepesi beklenmedik bir barış muahedesi getirirse, bölgesel risk primi azalabilir. Lakin genel tablo, belirsizliklerin arttığı ve volatilitenin yüksek kalacağı bir güne işaret ediyor.

Trump’ın Ticaret Savaşları ve Jeopolitik Kumar: Global Piyasalar Stagflasyon ile Goldilocks Ortasında Sallanıyor

Küresel piyasalar, ABD Başkanı Donald Trump’ın agresif ticaret siyasetleri ve jeopolitik tansiyonlar ortasında kritik bir dönemeçten geçerken, yatırımcılar artan belirsizlikler karşısında durum almakta zorlanıyor. Trump idaresinin gümrük vergilerini devreye sokması, Rusya-Ukrayna savaşında arabuluculuk uğraşları ve Fed’in para siyaseti üzerindeki baskılar, piyasalarda volatiliteyi artırırken, teknoloji paylarındaki seçici yükseliş ve klâsik bölümlerdeki baskı dikkat cazip bir ayrışma yaratıyor.

ABD’de karşılıklılık aslına dayanan gümrük vergileri Perşembe gece yarısından itibaren yürürlüğe girerken, Avrupa Birliği, Japonya ve Güney Kore ile yapılan mutabakatlar makul muafiyetler sağlasa da, Hindistan’a Rus petrolü ithalatı nedeniyle uygulanan yüzde 50 tarife ve yarı iletken ithalatına yönelik yüzde 100 vergi tehdidi global ticaret istikrarlarını alt üst ediyor. Toyota’nın açıkladığı 3 milyar dolarlık tarife maliyeti ve otomotiv bölümünde toplam 12 milyar dolara yaklaşan kayıplar, Trump’ın ticaret savaşının gerçek iktisada yansımalarını gözler önüne seriyor. General Motors’un 4-5 milyar dolarlık tarife yükü beklemesi ve üretimini ABD’ye kaydırma planları, global tedarik zincirlerinde kalıcı bir yine yapılanmanın sinyallerini veriyor.

Wall Street’te S&P 500 endeksi nisan ayının en düşük düzeylerinden yüzde 30 artış kaydetmesine karşın, piyasanın çok ısındığına dair tasalar artıyor. 3 büyük endeks ortasında ayrışma, yatırımcıların yapay zeka ve teknoloji paylarına yönelirken, klasik dallarda temkinli davrandığını gösteriyor. Apple’ın ABD’de 100 milyar dolarlık yatırım açıklaması sonrası paylarının yüzde 5 yükselmesi ve tarife muafiyeti beklentileri, Trump’ın seçici yaklaşımının piyasa dinamiklerini nasıl şekillendirdiğini ortaya koyuyor.

İngiltere Merkez Bankası’nın faiz oranlarını yüzde 4’e indirmesi, tarihinde birinci sefer iki tıp oylama gerektirmesi dikkat cazibeli. Komite üyelerinin dördü faiz indirimine, dördü sabit bırakılmasına, biri ise 50 baz puanlık indirime oy verirken yaşanan bu görüş ayrılığı, global merkez bankalarının karşı karşıya olduğu ikilemi yansıtıyor. İngiltere’de enflasyonun yüzde 3,6’ya yükselmesi ve üçüncü çeyrekte yüzde 3,75’in üzerine çıkması beklentisi, faiz indirimlerinin enflasyonist baskıları artırma riskini gündeme getiriyor. Bu durum, 1970’lerde Jimmy Carter periyodunda ABD’nin yaşadığı stagflasyon tecrübesini hatırlatıyor.

Fed cephesinde Trump’ın Stephen Miran’ı süreksiz Fed Guvernörü olarak ataması ve Christopher Waller’ın Powell’ın yerine geçecek en güçlü aday olarak öne çıkması, merkez bankası bağımsızlığı tartışmalarını alevlendiriyor. Miran’ın Powell idaresini eleştirmesi ve enflasyon gayesinin yüzde 3 civarında kalmasını kabul edilebilir görmemesi, gelecek periyotta Fed siyasetlerinde sert bir değişim olabileceğinin sinyallerini veriyor. ABD’de devam eden işsizlik maaşı müracaatlarının Kasım 2021’den bu yana en yüksek düzey olan 1 milyon 974 bine ulaşması ve tüketici enflasyon beklentilerinin yüzde 3,1’e yükselmesi, Fed’in eylül ayında faiz indirimine gitmesi için baskıyı artırıyor. Piyasalar yüzde 91 olasılıkla 25 baz puanlık indirim fiyatlıyor.

Rusya-Ukrayna savaşında Trump’ın 8 Ağustos tarihine kadar ateşkes koşulu koyması ve Putin’in bu davete karşılık vermemesi üzerine “hayal kırıklığına uğradım” açıklaması, jeopolitik risklerin artabileceğini gösteriyor. Rusya’nın INF mutabakatından çekilme kararı ve Trump’ın “Golden Dome” isimli 175 milyar dolarlık füze savunma sistemi planı, yeni bir silahlanma yarışının habercisi olabilir. Hindistan’a Rus petrolü ithalatı nedeniyle uygulanan yüzde 50 gümrük vergisi, güç piyasalarında yeni dengelerin oluşacağını işaret ediyor. Brent petrolün 66 dolar düzeylerinde süreç görmesi ve WTI’ın 63,75 dolara gerilemesi, global talep kaygılarını yansıtıyor.

Çin’in askeri teknolojideki ilerlemesi ve J-20 savaş uçağının Tsushima Boğazı’ndan tespit edilmeden geçmesi, Pasifik’teki güç istikrarlarının değiştiğini gösteriyor. Pakistan’ın Çin imali J-10C uçaklarıyla Hint Rafale jetlerini düşürmesi ve İran’ın Çin silah sistemlerine ilgi göstermesi, global silah ticaretinde yeni bir periyodun başladığını ortaya koyuyor. İsrail Başbakanı Netanyahu’nun Gazze’nin tamamını ele geçirme planı ve bunun milletlerarası toplumdan göreceği reaksiyon, Orta Doğu’da yeni bir kriz devrinin kapıda olduğunu düşündürüyor.

Japonya’nın ABD ile yaptığı ticaret muahedesinde araba tarifelerinin yüzde 27,5’ten yüzde 15’e indirilmesi konusundaki belirsizlik ve “eşitsiz anlaşma” tartışmaları, Trump devrinde müttefik ülkelerin bile inanç buhranı yaşadığını gösteriyor. Japon kamuoyunda ABD’ye yönelik inancın azalması ve muhalefetin güvensizlik oyu tehdidi, Trans-Pasifik bağlantılarında yeni bir periyodun başlangıcı olabilir. Liberal Demokrat Parti içindeki sağ kanat muhalefetin Başbakan Ishiba’ya yönelik tenkitleri ve Sanseito partisinin yükselişi, Japonya’nın dış siyasetinde esaslı değişimlere yol açabilir.

Intel CEO’su Lip-Bu Tan’a yönelik Trump’ın istifa daveti ve Çin irtibatları nedeniyle “çıkar çatışması” suçlaması, teknoloji dalında politik müdahalelerin artacağının sinyali. Intel’in CHIPS Act kapsamında 8,5 milyar dolar hibe almasına karşın Ohio’daki fabrika inşaatını 2030’a ertelemesi, endüstriyel siyasetlerin başarısızlığını gözler önüne seriyor. Yarı iletken dalında son bir yılda 21 bin iş kaybı yaşanması, devlet takviyelerinin beklenen istihdam artışını sağlayamadığını ortaya koyuyor.

Eli Lilly’nin zayıflama hapından beklenen sonuçları alamaması üzerine paylarının yüzde 14 düşmesi, ilaç kesimindeki yüksek değerlemelerin kırılganlığını gösteriyor. Öte yandan OpenAI’nin GPT-5 modelini piyasaya sürmesi ve teknoloji devlerinin yapay zeka yarışında sürat kesmemesi, bölümdeki rekabeti kızıştırıyor. DeepSeek’in bilgi güvenliği tasaları ve yedi Cumhuriyetçi senatörün soruşturma talebi, Çin merkezli yapay zeka modellerine yönelik güvenlik tasalarının arttığını yansıtıyor.

Altın fiyatlarında görülen yükseliş ve ons altının 3.474 dolar düzeyine ulaşması, global belirsizlikler karşısında inançlı liman arayışının devam ettiğini gösteriyor. ABD’nin 1 kilogramlık altın külçelerine gümrük vergisi koyması, New York vadeli altın kontratlarının Londra spot fiyatı üzerindeki primini 125 doların üzerine çıkarması, fiziki altın piyasasında yeni dengelerin oluşacağını işaret ediyor. Bloomberg Dolar Endeksi’nin iki gündür yatay seyretmesi ve 97,86 düzeyinde süreç görmesi, dolar üzerindeki baskının devam ettiğini gösteriyor.

Avrupa borsalarında DAX’ın yüzde 1,12 artışla 24.192 puandan kapanması ve CAC 40’ın yüzde 0,97 yükselmesi, kıta Avrupası’nda risk iştahının devam ettiğini gösteriyor. Almanya’da sanayi üretiminin haziranda aylık yüzde 1,9 ve yıllık yüzde 3,6 düşmesi, Avrupa’nın lokomotifi olan Alman ekonomisindeki yavaşlamanın derinleştiğini ortaya koyuyor. İran’da Ayetullah Hamaney’in İsrail akınları sonrası kamuda görünmemesi ve halef tartışmaları, bölgesel dengelerde yeni bir periyodun başlayabileceğini düşündürüyor.

Önümüzdeki periyotta piyasaları etkileyecek kritik faktörler ortasında Fed’in eylül ayı toplantısı, Jackson Hole sempozyumu ve Trump’ın ticaret siyasetlerinin gerçek iktisada yansımaları yer alıyor. Goldilocks senaryosu için enflasyonun denetim altına alınması, büyümenin yumuşak iniş yapması ve merkez bankalarının faiz indirimlerine başlaması gerekiyor. Lakin stagflasyon riski, ticaret savaşları ve jeopolitik tansiyonların artması bu senaryoyu zorlaştırıyor. Bolivya’da kripto paraların süratle benimsenmesi ve yıllık yüzde 25 enflasyon karşısında halkın alternatif arayışı, gelişmekte olan ülkelerde para siyaseti güvenilirliğinin ehemmiyetini bir kere daha ortaya koyuyor.

Can Ilker

Bir Düşünür…

Ekonomist / Stratejist