ABD Eti Neden Dünya Pazarında İstenmiyor?

Amerika Birleşik Devletleri, dünyanın en büyük sığır eti üreticilerinden biri olmasına karşın, birçok ülke tarafından tercih edilmiyor. Gerek Avrupa Birliği gerekse Avustralya ve Arjantin üzere ülkeler, Amerikan sığır etine karşı sıkı kısıtlamalar uyguluyor. Bu durum, yalnızca besin güvenliği tartışmalarıyla değil, tıpkı vakitte tüketici tercihlerinden izlenebilirlik sistemlerine kadar uzanan çok katmanlı sebeplerle açıklanıyor.

Özellikle ABD’li yetkililer, Amerikan etinin kalitesini savunurken, öteki ülkeler sığırların nasıl yetiştirildiğine ve hangi süreçlerden geçtiğine daha fazla değer veriyor. ABD’nin “önce üret, sonra güvenliği test et” yaklaşımı, Avrupa ve Okyanusya ülkelerinin sıkı önleyici sistemleriyle çelişiyor. Hormonal büyüme dayanakları, izlenebilirlik eksiklikleri ve geçmişte yaşanan meczup dana hastalığı üzere faktörler, bu güvensizliğin temelini oluşturuyor.

Deli Dana Krizi ve Uzun Süren Güvensizlik

2003 yılında ABD’de tespit edilen birinci “deli dana” (BSE) hadisesi, Amerikan sığır eti ihracatı açısından kırılma noktası oldu. Washington eyaletinde bir sığırda görülen bu hastalık, yaklaşık 4.500 kilogram etin geri çağrılmasına yol açtı ve global çapta sert ticaret kısıtlamalarıyla karşılık buldu. Avustralya ve Yeni Zelanda üzere ülkeler, BSE riskine karşı Dünya Hayvan Sıhhati Örgütü standartlarına uygun katı kontrol sistemleri geliştirdi.

Bu sistemler, et ithal etmek isteyen ülkelerin sığırlarının doğumdan itibaren tıpkı ülkede yaşamış olması üzere kaideler içeriyor. Lakin ABD, her yıl yüz binlerce sığırı Kanada ve Meksika’dan ithal ettiği için bu kriterleri karşılamakta zorlanıyor. 2019-2023 yılları ortasında ortalama olarak yılda 700.000 büyükbaş hayvan Kanada’dan, 1.2 milyon hayvan ise Meksika’dan ithal edildi. Bu durum, ABD’nin etlerinin “yerli” statüsünde kabul edilmesini engelliyor ve izlenebilirlik açısından sorun yaratıyor.

Hormon Kullanımı ve Avrupa İtirazı

Amerikan sığır etiyle ilgili bir başka büyük tartışma konusu ise hormon kullanımı. ABD’de büyümeyi hızlandırmak gayesiyle yaygın biçimde kullanılan hormonlar — estradiol, testosteron üzere maddeler — Avrupa Birliği tarafından 1989 yılında yasaklandı. AB, bu unsurların günlük alımının uzun vadeli sıhhat sıkıntılarına, bilhassa de kanser riskine neden olabileceğini belirtti.

ABD ise bu yasağın bilimsel temeli olmadığını öne sürerek Dünya Ticaret Örgütü’ne başvurdu. Yıllar süren davalar, bilimsel çekişmeler ve ticaret tehditlerinin akabinde 2019’da yeni bir mutabakat imzalandı. Bu muahede ile AB, sadece hormon içermeyen Amerikan etlerine yıllık 35.000 tonluk gümrüksüz kota tanıdı. Lakin ABD’de bu kriterlere uyan üretici sayısı hayli sonlu.

2025 prestijiyle USDA bilgilerine nazaran sadece 14 çiftlik yahut besi tesisi hormon içermeyen (NHTC programına kayıtlı) sığır eti üretimi yapmaktadır. Bu sayı, ülkedeki toplam 732.000’den fazla sığır çiftliğinin %0.00001’ine denk geliyor. Yani AB’nin müsaade verdiği ithalat kriterlerine uygun Amerikan eti, toplam üretimin sadece binde birine bile ulaşamıyor.

Yerel Üretim ve Tüketici Alışkanlıkları Farklılaşıyor

Avrupa, besin üretiminde izlenebilirlik ve doğallık unsurlarını temel alıyor. Sığırlar çoklukla otla besleniyor ve organik üretim sistemleri tercih ediliyor. Etiketler aracılığıyla eserin menşei, üretim süreci ve bölgesel özelliği tüketiciye açıkça bildiriliyor. Tüketiciler ise bu şeffaflığa büyük değer veriyor ve mahallî, doğal eserleri tercih ediyor.

ABD’de ise sığırların büyük kısmı tahılla besleniyor, hormon kullanımı yaygın ve üretim maliyetlerini düşürmeye yönelik endüstriyel usuller öne çıkıyor. Amerikan etleri ekseriyetle organik değil ve marketlerde “organik et” yalnızca %3’lük bir hisseye sahip. Avrupa’da ise bu oran çok daha yüksek ve standart olarak kabul ediliyor.

Bu kültürel farklar fast-food bölümüne de yansımış durumda. Almanya’daki bir McDonald’s şubesinde kullanılan sığır eti, ABD’den değil lokal çiftliklerden temin ediliyor. Üstelik bu “organik” içerikli hamburgerin fiyatı, ABD’deki muadiline kıyasla farklılık göstermiyor. Yani lokal ve sağlıklı üretim Avrupa’da hem standart hem de erişilebilir durumda.

ABD Etine Talep Olmamasının Ekonomik Sebepleri

ABD’li yetkililer sık sık Avrupa ve Avustralya’nın Amerikan etini “haksız yere” reddettiğini öne sürüyor. Lakin bu ülkelerin birçok kendi et gereksinimini ziyadesiyle karşılayacak kapasitede. Avustralya, ürettiği sığır ve dana etinin %68’ini ihraç ediyor. Arjantin, kişi başına en fazla kırmızı et tüketen ülke olmasına karşın iç üretim fazlası yaşıyor. Avrupa Birliği de yıllık üretiminin %8-10’luk kısmını ihraç ediyor.

İngiltere ise et ithalatında AB’den, bilhassa de İrlanda’dan ağır biçimde faydalanıyor. İthal edilen sığır etinin %76’sı İrlanda kaynaklı. Bu durum, AB dışına yönelme ihtimali olan ülkelerde dahi ABD’ye talebin düşük olduğunu gösteriyor. Zira bu ülkeler aslında hem kaliteli hem de yerli üretime sahip.

Ayrıca ABD’nin tarım ihracatının birden fazla düşük katma bedelli eserlerden oluşuyor. Mısır, soya, buğday üzere işlenmemiş hammaddeler yüksek hacimli lakin düşük ünite fiyatlı eserler. Buna rağmen AB; peynir, zeytinyağı, şarap üzere işlenmiş, yüksek katma pahalı eserlerde öne çıkıyor. Avrupa’nın coğrafik işaretli eserleri ve bölgesel tarım siyasetleri, bu farkı daha da derinleştiriyor.

Sonuç: Ticaretin Ötesinde Bir Besin Kültürü Uyuşmazlığı

ABD’nin sığır eti ihracatında yaşadığı zorluklar sadece sıhhat ve besin güvenliği siyasetleriyle açıklanamaz. Bu durum, birebir vakitte kültürel tercihler, tüketici hassasiyetleri ve tarım sistemleri ortasındaki temel farklara dayanıyor. Avrupa ve başka ülkeler için besin sadece ucuzluk ya da bollukla değil, üretim biçimi, izlenebilirlik ve doğallıkla da bedellendiriliyor.

Amerika Birleşik Devletleri’nin et ihracatını artırmak için yalnızca ticari mutabakatlarla değil, üretim süreçlerini değiştiren yapısal adımlar atması gerekiyor. Organik üretime yönelmek, izlenebilirlik sistemlerini geliştirmek ve mahallî kaynaklara dayalı sürdürülebilir modeller kurmak, bu süreçte atılabilecek değerli adımlar olarak öne çıkıyor. Aksi takdirde “en hoş et bizde” söylemi, milletlerarası pazarlarda alıcı bulmak için kâfi olmayacak.