Birleşik Krallık’ta Mezunlar İş Bulmakta Neden Zorlanıyor?
Birleşik Krallık’ta üniversite mezunları, son yılların en kuvvetli iş piyasasıyla karşı karşıya. İş ilanı platformu Indeed’in bilgilerine nazaran, mezunlara yönelik iş ilanları geçen yıla kıyasla %33 oranında azaldı ve bu oran 2018’den bu yana görülen en düşük düzey. Pandemi öncesi periyodun de gerisinde kalan bu tablo, iş bulma sürecini mezunlar için daha da rekabetçi hale getiriyor.
Öğrenci Patronları Enstitüsü’nün 2023-2024 periyoduna ilişkin dataları ise her bir iş ilanına ortalama 140 müracaat yapıldığını ortaya koyuyor. Bu sayı, son 30 yılın en yüksek müracaat oranı olarak kayıtlara geçti. Rekabetin bu kadar artması, mezunların sadece diploma değil, tıpkı vakitte tecrübe, ilişki ve stratejik kararlar gerektiren bir iş piyasasına adım atmak zorunda kaldığını gösteriyor.
Yapısal Değişim ve Pandemi Sonrası Dönüşüm
1990’lar ve 2000’lerde mezunlara yönelik iş piyasası, hukuk, danışmanlık ve finans üzere alanlarda yapılandırılmış mezun programlarının yaygınlaşmasıyla genişlemişti. Şirketler üniversiteleri ziyaret ederek direkt mezun adaylar arıyor, mezunlar da bu sistem sayesinde mesleklerine güçlü başlangıçlar yapabiliyordu. Fakat 2008 finansal krizinin akabinde piyasa soğudu ve toparlanma lakin 2010’ların ortalarında gerçekleşti.
2020 yılında pandemi ile birlikte birçok şirket işe alımları durdurdu ya da programlarını iptal etti. Bu durum, mezunların iş bulmak için yıllarca beklemesine neden olan birikimli bir rekabet ortamı doğurdu. 2021-2022 periyodunda kısa müddetli bir toparlanma gözlense de, 2023 prestijiyle iş ilanlarındaki azalma tekrar sürat kazandı. Bilhassa mezunlara özel ilanlardaki düşüş, genel iş ilanlarına kıyasla çok daha süratli gerçekleşiyor.
Üstelik maaşlar da mezunlar için tatmin edici seviyede değil. 2022 sonrası periyotta, mezun maaşları üniversite mezunu olmayan çalışanlara nazaran daha yavaş arttı. Bu da gençlerin daha düşük maaşlara daha fazla rekabetle karşı karşıya kalmasına neden oluyor.
Londra Dışında Mezunlara Uygun İş Bulmak Zorlaşıyor
Mezun istihdamında bölgesel eşitsizlikler de dikkat çekiyor. Patronlar Enstitüsü’nün bilgilerine nazaran, mezun işe alımlarının %53’ü Londra ve Güneydoğu İngiltere’de gerçekleşiyor. Bu durum, ülkenin kuzey ve batı bölgelerinde yaşayan mezunların, ya düşük nitelikli işlerde çalışmak ya da büyük kentlere göç etmek ortasında seçim yapmasına neden oluyor.
Örneğin, 2023 tarihli bir rapora nazaran, Londra dışındaki üniversite mezunlarının %42’si, üniversite diploması gerektirmeyen işlerde çalışıyor. Bu oran 1993’te %31 düzeyindeydi. Lincolnshire ve Cumbria üzere bölgelerde ise bu oran %58’e kadar yükselmiş durumda. Yani pek çok mezun, isteksizce de olsa kent değiştirmek zorunda kalıyor ve bu durum, ülke genelinde bölgesel eşitsizlikleri daha da derinleştiriyor.
Aşırı Eğitimli Toplum: Diploma, İstihdam Garantisi Değil
İngiltere’deki mezun işsizlik krizinin temel sebeplerinden biri de “aşırı eğitimli toplum” sorunu olarak görülüyor. OECD’nin 2024 Yetişkin Hünerleri Raporu’na nazaran, İngiltere’de bireyler, OECD ülkeleri ortasında işlerine kıyasla en fazla eğitim düzeyine sahip olan küme. Yani beşerler çoğunlukla, niteliklerinin çok altında konumlarda çalışıyor.
Verilere nazaran, eğitim mühleti ile uygun iş bulma mümkünlüğü ortasındaki alaka İngiltere’de neredeyse kopmuş durumda. Yani yüksek lisans yahut doktora yapmak bile mezunların niteliklerine uygun iş bulma ihtimalini artırmıyor. Bu da mezunların, diploma alanları dışında dallarda iş aramasına neden oluyor. Örneğin, sanat eğitimi almış bireylerin sinema ve televizyon kesimi yerine konaklama hizmetlerinde çalışması ya da beşeri bilimler mezunlarının müşteri temsilciliği üzere düşük meslek ilerlemesi sunan alanlara yönelmesi, bu durumun direkt sonucu.
Bu tablo, yalnızca ferdî strateji eksikliğini değil, tıpkı vakitte yükseköğretimdeki artışın iş piyasasındaki yüksek nitelikli iş artışıyla desteklenmemesi üzere yapısal bir sorunu da gözler önüne seriyor.
Ekonomik Baskılar ve Yapay Zekâ Tehdidi
Pandemi sonrası devirde işletmelerin maliyetleri arttı. Bu durum, bilhassa erken meslek çalışanlarının işe alımlarında kısıtlamalara gidilmesine yol açtı. Danışmanlık firmaları ve muhasebe devleri başta olmak üzere birçok büyük şirket, mezun işe alımlarında kesintiye gitti. Mezunlar ise ekseriyetle ekonomik dalgalanmalarda birinci gözden çıkarılan küme olduğu için iş bulma olasılıkları giderek düşüyor.
Bu gelişmelere ek olarak, yapay zekâ teknolojisinin yaygınlaşması da mezun işe alımlarını tehdit eden diğer bir faktör haline geldi. ChatGPT üzere araçların yaygınlaşmasıyla birlikte, birçok şirkette idari işler artık dijital sistemler tarafından yürütülüyor. Bu da bilhassa yeni mezunların girmeyi hedeflediği konumların azalmasına neden oluyor. Örneğin, İnsan Kaynakları, Proje İdaresi ve Pazarlama üzere alanlardaki iş ilanları pandemi öncesine kıyasla sırasıyla %27, %37 ve %48 oranında düşmüş durumda.
Bu alanlarda istihdam kayıpları büsbütün mezunları etkilemese de, bu konumlar çoklukla yeni mezunlar için tercih edilen birinci iş alanları ortasında yer aldığı için sonuç direkt genç iş gücüne yansıyor. Yeniden de uzmanlara nazaran, iş piyasası vakitle toparlandığında ve yapay zekâ bir tehditten çok yardımcı araç olarak konumlandırıldığında, mezunlara olan talep tekrar artabilir.
Sonuç: Mezunlar Geleceğe Nasıl Hazırlanmalı?
Birleşik Krallık’taki mezun işsizlik krizi, yalnızca ekonomik dalgalanmalarla açıklanamayacak kadar derin ve çok katmanlı bir sorun. Artan mezun sayısı, bölgesel eşitsizlikler, yapısal iş piyasası meseleleri ve teknolojik dönüşüm, bu krizin temel taşlarını oluşturuyor. Bu nedenle tahlil tekliflerinin de yalnızca kısa vadeli siyasetlerle hudutlu kalmaması gerekiyor.
Mezunların kendilerini çok taraflı geliştirmeleri, yalnızca akademik muvaffakiyete değil, tıpkı vakitte teknik marifetlere, irtibat yeteneklerine ve dijital okuryazarlığa da odaklanmaları ehemmiyet taşıyor. Birebir vakitte patronların de genç yeteneklere yatırım yapmaları ve iş piyasasını mezunlara daha erişilebilir hale getirmeleri gerekiyor.
