ANALİZ: İsrail Savaşa Girmekten Pişman mı?
İsrail-İran Çatışması Saha İstikrarlarını Zorluyor
İsrail’in 13 Haziran’da İran’a başlattığı atak dalgası beklenen sonuçları vermedi; Tahran’ın nokta atışlı misillemeleri Tel Aviv idaresini güçlü bir sürecin içine itti. Bölgede giderek şiddetlenen tansiyon, sadece cephe çizgisinde değil, memleketler arası diplomasi koridorlarında da ağır baskı yaratıyor. İsrail tarafı, operasyonun birinci gününden itibaren Amerika Birleşik Devletleri’ni (ABD) direkt savaşa çekmek gayesiyle Kongre ve Beyaz Saray nezdinde temaslarda bulunuyor. Tel Aviv’de “Mr President, come and finish the job” yazılı dev afişlerin otoyollara asılması, bu beklentiyi açıkça ortaya koydu.
Askerî Kapasite Farkı ve Rezerv Sıkıntısı
Çatışmanın birinci günlerinde İsrail, yaklaşık 170 bin etkin işçi ve hudutlu rezerv kaynağıyla alanda varlık göstermeye çalışırken, İran’ın resmî müttefikleriyle birlikte sahip olduğu 5,6 milyonluk askerî potansiyel dikkat çekiyor. İsrailli muhalif kaynaklara nazaran 11 Nisan 2025 prestijiyle 100 bin yedek asker savaş davetine katılmayı reddetti; bu durum Tel Aviv’in insan gücü açığını derinleştirdi. ABD ordusundaki işçi temininde de Irak ve Afganistan sonrasında yaşanan yüzde 20’lik yıllık düşüş devam ediyor. Avrupa ülkeleri ise Ukrayna örneğinde olduğu üzere çatışma bölgelerine kara gücü sevk etmekte isteksiz davranıyor. Kelam konusu tablo, İran açısından stratejik bir üstünlük yaratırken, İsrail’in muhtemel uzun soluklu operasyon kapasitesini sorgulatıyor.
İran’ın “Nokta Atışlı” Stratejisi
Tahran idaresi, misilleme hücumlarında yüksek can kaybı yerine stratejik maksatların devre dışı bırakılmasına öncelik veriyor. Bu çerçevede Tel Aviv yakınlarındaki Unit 8200 siber-istihbarat merkezi, İsrail Merkez Bankası, askeri hastane ve Mossad yerleşkesi vurularak fonksiyonsuz hâle getirildi. Ayrıyeten Hatzor ve Nevatim hava üslerinin yanı sıra ülkenin en büyük rafinerisi pozisyonundaki Bizzan Kompleksi de ağır hasar aldı; kelam konusu rafineri dizel üretiminin %60’ını, akaryakıt üretiminin de yarısını karşılıyordu. Altyapıya yönelik bu darbeler, İsrail’in lojistik ve yakıt ikmal zincirinde sıkışıklığa yol açarken, “Demir Kubbe” hava savunma sisteminin İran füzeleri karşısında yetersiz kalması kamuoyunda güvenlik telaşlarını artırdı.
Ekonomik ve Toplumsal Yansımalar
Askerî harcamaların günlük 300 milyon doları bulduğu varsayım edilirken, hava alanının büyük ölçüde uçuşa kapatılması ve kentler ortası geçiş noktalarının ordunun denetimine verilmesi, sivil hareketliliği kısıtladı. Kimi İsraillilerin küçük botlarla Kıbrıs’a geçmeye çalıştığı, lüks yatların adeta “servis” hizmeti verdiği sav ediliyor. Toplumsal medyada paylaşılan manzaralar, sivil savunma sirenlerinin geç devreye girmesi nedeniyle barınaklara vaktinde ulaşılamadığını öne sürüyor; bu durum hükümete yönelik tenkitleri derinleştiriyor.
Washington’un İkilemi, Bölgesel Dengelerin Geleceği
Tel Aviv’in ısrarlı davetlerine karşın ABD idaresi, çatışmaya direkt müdahil olma konusunda temkinli davranıyor. Analistler, Washington’un muhtemel bir askerî angajmanda siyasi ve ekonomik maliyetlerinin İsrail’inkinden “çok daha yüksek” olacağını vurguluyor. Öte yandan, Hizbullah’ın Lübnan ve Suriye’de tekrar güç kazanması ihtimali, bölgedeki denklemde yeni kırılma sınırları yaratabilir. Bilhassa Suriye’nin kuzeyinde İsrail’le dolaylı temas hâlindeki kümelerin zayıflaması, İran yanlısı aktörlere alan açabilir.
Türkiye İçin Çıkarılan Dersler
Uzun müddettir ağır yaptırımlar altında yaşayan İran’ın savunma-teknoloji altyapısına yaptığı yatırımlar, “sessiz hazırlığın” aktifliğini gösterdi. Güvenlik uzmanları, bölgedeki tüm aktörler için yerli savunma sanayiine ve bilimsel Ar-Ge projelerine odaklanmanın değerine dikkat çekiyor. Türkiye özelinde, insan sermayesinin korunması ve teknolojik kapasitenin güçlendirilmesi gerektiği istikametindeki tartışmalar da yine gündeme geldi.
