Sabah ANALİZİ:   Normalleşme rüzgârı: Trump ‘sahada’, S&P500 2025 kayıplarını telafi etti

Hem Türk mali piyasalarında, hem de global cephede, bir evvelki gün yaşanan optimist havanın korunmakla birlikte, kâr alma isteğinin de ön plana çıktığını gördük. O denli ki, Asya cephesinde nükleer başlığa sahip Hindistan ve Pakistan ortasında varılan mutabakat, ABD-Çin ticaret savaşında tarafların birbirine yaklaşması, yarın İstanbul’da yapılacak Ukrayna-Rusya doruğu ve tahminen de en kıymetlisi Türkiye cephesinde PKK’nın feshi gündemi meşgul etmeye devam etti.

PKK’nın  feshi tam fiyatlanamadı

En sonuncusu hatta en değerlisi ile başlarsak, PKK’nın fesih kararı akabinde, BIST100 endeksinin haftanın birinci günü %4’e yakın artışla altı haftanın en yüksek düzeyini test etmesi akabinde dün günü %0,5 düşüşle tamamladı. Olağan koşullarda, PKK’nin fesih ve silah bırakma kararını kolaya indirgemeden büyük bir adım olarak değerlendirirken, Türk mali piyasalarında coşkunun boyutunun hudutlu kaldığını görüyoruz. Düşük petrol fiyatları ve global iyimserliğin Türkiye olumlu olduğu bir ortamda, gelişmelerin TL ve TL cinsi varlıkları destekleyeceğini düşünmüştük.

/*! This file is auto-generated */!function(d,l){“use strict”;l.querySelector&&d.addEventListener&&”undefined”!=typeof URL&&(d.wp=d.wp||{},d.wp.receiveEmbedMessage||(d.wp.receiveEmbedMessage=function(e){var t=e.data;if((t||t.secret||t.message||t.value)&&!/[^a-zA-Z0-9]/.test(t.secret)){for(var s,r,n,a=l.querySelectorAll(‘iframe[data-secret=”‘+t.secret+'”]’),o=l.querySelectorAll(‘blockquote[data-secret=”‘+t.secret+'”]’),c=new RegExp(“^https?:$”,”i”),i=0;i

Belki sürece dair belirsizlikler yahut devamında yeni anayasa tartışmaları, ya da yabancı yatırımcının ilgisizliğini ön plana çıkarabiliriz. Yeniden de, yabancı yatırımcının Türkiye risk algısını gösteren CDS risk primi 310 baz puana gerileyerek neredeyse son iki ayın tabanını test ettiğini not edelim. USDTRY kuru bebek adımlarla 38,80 düzeyinin kıyısına kadar gelirken, piyasada iş gören faiz oranı %48,99 düzeyinde çakılı defans oynamaya dün de devam ettiğini gördük.

Son günlerde TCMB’nin almış olduğu tedbirlere paralel rezervlerindeki erimenin durduğunun altını çizmek isteriz.

Hazır Türkiye ile başlamışken, TCMB’nin analitik bilançosuna da bakalım. 12 Mayıs valörlü süreçlerinde net döviz konumu yaklaşık 1,6 milyar dolar azalmış. Son günlerde altın fiyatlarının 3,500 dolar düzeyinden 3,200 dolar düzeyine yanlışsız kaydettiği seyahat, hâliyle TCMB’nin altın rezervleri üzerinde de baskı kuruyor. Altın tesiri hâriç baktığımızda, döviz durumunda ufak da olsa artış olduğunu hesaplıyoruz. Son günlerde TCMB’nin almış olduğu tedbirlere paralel rezervlerindeki erimenin durduğunun altını çizmek isteriz. Manşet sayı 11,4 milyar dolar düzeyinde.

Mart ayının sonlarında yaşanan siyasi iklim değişikliğinin önemli fiyatta bir rezerv kaybına (15,1 milyar dolar) neden olduğunu gördük.

Dün TCMB Mart ayı ödemeler istikrarı istatistiklerini açıkladı. Buna nazaran, cari süreçler istikrarı Mart ayında 4,1 milyar dolar açık verdi. Yılın birinci çeyreğinde kaydedilen açık 12,3 milyar dolar ile geçen yılın tıpkı devrinin yaklaşık %26 üzerinde gerçekleşti. TCMB’nin gerçek değerlenmeye imkân vererek enflasyonla savaşta izlediği siyasetlerin yan tesirinin cari süreçler istikrarında kendisini göstereceğini pekâlâ biliyorduk. Bu tablonun önümüzdeki günlerde kendisini daha da besbelli bir halde hissetireceğinin altını çizelim. Ödemeler istikrarı istatistikleri bir ülkenin dış dünya ile muhasebesi ya da bilançosu biçiminde okursak, Mart ayının sonlarında yaşanan siyasi iklim değişikliğinin önemli fiyatta bir rezerv kaybına (15,1 milyar dolar) neden olduğunu dün açıklanan data ile bir defa daha teyit etmiş olduk.

/*! This file is auto-generated */!function(d,l){“use strict”;l.querySelector&&d.addEventListener&&”undefined”!=typeof URL&&(d.wp=d.wp||{},d.wp.receiveEmbedMessage||(d.wp.receiveEmbedMessage=function(e){var t=e.data;if((t||t.secret||t.message||t.value)&&!/[^a-zA-Z0-9]/.test(t.secret)){for(var s,r,n,a=l.querySelectorAll(‘iframe[data-secret=”‘+t.secret+'”]’),o=l.querySelectorAll(‘blockquote[data-secret=”‘+t.secret+'”]’),c=new RegExp(“^https?:$”,”i”),i=0;i

Demografi ve istihdam

Dün ayrıyeten, TÜİK tarafından açıklanan ve bilhassa ilgi alanıma giren demografi datalarının de üzerinden kısaca geçmek isterim. Dünya nüfusunun süratli bir formda yaşlanması, doğum oranlarının düşmesi, nitelikli eleman eksikliği, yaşanan göçler hepimizin aktüel hayatta sıklıkla karşılaştığımız bir olgu. Mesela konutumuza gelen yabancı asıllı tamirciden tutun yurt dışı bir ülkede bindiğiniz Uber taksinin sürücüsüne kadar çok geniş bir yelpazeyi konuşuyoruz. Biz dönelim TÜİK verisine. 2024 yılı doğum istatistiklerine nazaran Türkiye’nin doğurganlık suratı süratle gerilemeye devam etmiş.

Nüfusun yenilenme düzeyinin 2,1 olduğu görüşünü birinci evvel biraz açalım. 2,0 sayısı, anne ve babanın yerini alacak iki çocuğu temsil ederken, +0,1 ise, erken vefatlar, çocuk sahibi olamayanlar ya da hiç çocuk yapmayanlar üzere etkenleri telafi etmek için eklenmiştir. Bu düzey doğurganlık oranı 2,1’in altına düştüğünde, göçle dengelenmediği sürece, toplam nüfus azalır, yaşlı nüfus oranı artar, ekonomik büyüme ve işgücü arzı baskı altına girebilir! TÜİK verisine nazaran Türkiye’de doğurganlık suratı 1,48 düzeyine gerileyerek cumhuriyet tarihinin en düşük bedelini aldı! Ankara ve İstanbul üzere büyük yerleşim bölgelerinde bu bedelin sırası ile 1,15 ve 1,20 olduğunu da not edelim! Avrupa’da bu oran şu anda 1,38. Demografi, dünyanın en büyük problemlerinden biri olarak ön plana çıkıyor.

Haber akışında ise Trump’ın Ortadoğu tipi ön plana çıktı.

Riyad’daki yatırım forumunda konuşan Trump, ABD’nin Suriye’ye uyguladığı yaptırımları kaldıracağını ve Suudi Arabistan’ın ABD’ye toplam 600 milyar dolarlık yatırım taahhüdünde bulunduğunu açıkladı. Bu yatırımların yaklaşık 142 milyar doları savunma endüstrisini kapsıyor. Trump’ın kararı, geçen yıl devrilen Beşar Esad rejiminin akabinde Suriye’nin yine inşası için kritik bir dönüm noktası olarak görülüyor. Trump’ın İsrail’e uğramayacak olması bölgesel diplomasi açısından da dikkat alımlı bir gelişme olarak okuyoruz. Öte yandan İran’a yönelik açıklamalarında ise Trump, nükleer silaha asla müsaade vermeyeceklerini vurgularken, yeni bir mutabakata açık olduğunu ancak aksi hâlde “maksimum baskı” uygulayacaklarını lisana getirdi. Ziyarete, Elon Musk ve BlackRock CEO’su Larry Fink üzere isimlerin katılması, yatırım odaklı bildirilerin global iş dünyasına yönelik olduğunu da ortaya koydu.

Trump değil, Rubio geliyor

Yarın İstanbul’da düzenlenecek Ukrayna-Rusya görüşmelerinde ABD’yi temsilen Dışişleri Bakanı Rubio’nun geleceği belirtilirken, gidişata nazaran Trump’ın da doruğa katılma ihtimâlini büsbütün göz gerisi etmiyoruz. Trump’ın nükleer başlıklı komşuların ortasını ‘yapması’ akabinde Gazze’de de barış için eforlarını artırdığını görüyoruz.

Yurt dışı piyasalarda ise hafta başı yaşanan iyimserliğin azaldığını fakat ölçülü havanın korunduğunu not edelim. ABD’de dün kestirimlerin bir çıt da olsun altında kalan TÜFE enflasyonu Şubat 2021 devrine geri dönerken, Nisan ayında yıllık bazda manşet TÜFE artışı %2,4 olan beklentiye oranla %2,3 olarak açıklandı. Enflasyon verisi ve kâr alma isteğine paralel dolar hafta başı kaydettiği kazanımların bir kısmını geri verdi. EUR ve GBP üzere önde gelen para üniteleri dolar karşısında toparlanırken, altın izafi olarak yatay bir seyir izledi. Bitcoin 104bin dolar düzeyinde pusuda beklemeye devam ediyor…

S&P500 tarife kayıplarını geri aldı

ABD ile Çin ortasındaki tarifelerin doksan gün mühletle askıya alınması ve olumlu gelen ABD enflasyon dataları, tarifelerin enflasyon üzerindeki tesirine dair tasaları bir nebze azaltırken, yatırımcıların da risk iştahını desteklemeye devam etti. Trump idaresinin ticaret savaşına verdiği süreksiz mola, piyasalarda en berbat senaryonun şimdilik geride kaldığı algısını güçlendirdi. ABD borsaları teknoloji payları öncülüğünde geceyi yükselişle tamamlarken, en büyük 500 şirketin süreç gördüğü S&P500 endeksi 2025 yılında kaydettiği kayıplarını dün itibariyle telafi ederek yükselişe geçti! Hatırlanacağı üzere, risk iştahı denince akla gelen Nasdaq Bileşik endeksi de tarife çılgınlığı ile kaydettiği taban düzeyden %28 yükseliş kaydettiğini dün bültenimizde paylaşmıştık. Bu satırları piyasaların açık bir halde olağanlaşmaya devam ettiği biçiminde okuyabiliriz. Bu sabah Asya borsalarında hudutlu yükselişlerin yaşandığını, doların ise zayıf seyrini sürdürdüğünü görüyoruz. Çinli teknoloji devlerinin güçlü bilançoları, Hong Kong borsasını üst taşırken, Japon Nikkei endeksi ise karlarını geri verdi.

Hazine Küme Müdürü Emre Değirmencioğlu, Kıbrıs İktisat Bankası