Tüm dünya Çin dumpinginden şikayetçi
Çin’in İhracat Gücü ABD Tarifelerine Karşın Doruğa Koşuyor: Yeni Global Ticaret İstikrarları ve Tehlikeler
ABD’nin son beş aydır uyguladığı rekor seviyedeki gümrük tarifelerine karşın Çin’in ihracat motoru tüm süratiyle çalışıyor. Lider Şi Cinping’in liderliğinde ülke, bu yıl 1.2 trilyon dolarlık rekor dış ticaret fazlasına hakikat ilerliyor. Fakat bu muvaffakiyet, global ölçekte hem ekonomik hem jeopolitik tansiyonları tetikliyor.
ABD Kapandı, Hindistan ve Afrika Açıldı
Amerikan pazarına erişimin sınırlanması Çinli üreticileri yıldırmadı. Bilakis Hindistan’a ihracat Ağustos ayında rekor kırdı, Afrika’ya yapılan sevkiyat yıllık bazda rekor düzeye gidiyor ve Güneydoğu Asya’ya satışlar pandemi devrinin de ötesine geçti. Çin, sadece ABD’yi değil, dünyanın yarısından fazlasını ticari partneri haline getirmiş durumda.
Meksika Açıkça Karşı Çıktı, Öbür Ülkeler Sırada mı?
Şimdiye kadar sadece Meksika, Çin eserlerine karşı yüzde 50’ye varan gümrük tarifeleriyle açıkça misilleme yaptı. Fakat Hindistan’dan Endonezya’ya, Şili’den Brezilya’ya kadar birçok ülke iç piyasalarını muhafaza baskısı altında.
Örneğin Hindistan’da yetkililer Çin ve Vietnam üzere ülkelerden yapılan ithalatla ilgili damping şikayetlerine dair 50 soruşturma başvurusunu değerlendiriyor. Endonezya Ticaret Bakanı, Çin menşeli tekstil eserlerinin toplumsal medyada viral olan 80 sentlik ihracat planları sonrası kontrol kelamı verdi. Latin Amerika’da Çin’in e-ticaret devi Temu’nun kullanıcı sayısı %143 arttı; Şili ve Ekvador ise düşük maliyetli ithalata yönelik amaçlı ek vergiler uygulamaya başladı.
Diğer Ülkeler Neden Sessiz?
Uzmanlara nazaran, birden fazla ülkenin sessiz kalmasının nedeni ABD ile hâlihazırda yürütülen ticaret müzakereleri. Gavekal Dragonomics’in Çin Araştırmaları Lider Yardımcısı Christopher Beddor, “Bazı ülkeler global ticaret sisteminin çöküşüne katkıda bulunmak istemiyor. Kimileri ise Çin’e karşı alabilecekleri tedbirleri ABD’ye taviz olarak sunmak üzere elinde tutuyor olabilir,” diyor.
Çin Diplomasiyle Zırh Kuruyor
Çin, yalnızca ekonomik gücüyle değil diplomatik kartlarını da oynayarak global baskılara karşı koyuyor. Lider Şi, bu ay BRICS önderleriyle yaptığı görüşmede korumacılığa karşı birleşik cephe daveti yaptı. Çin Ticaret Bakanlığı yetkilileri ise Meksika’yı açıkça uyararak “iki sefer düşünmelerini” istedi. Öte yandan Trump idaresi, NATO üyelerini Çin’e karşı %100’e varan tarifeler uygulamaya zorlayarak jeopolitik baskıyı artırıyor.
Çin: “Talep varsa satarız, maliyetin altına inmiyoruz”
Pekin ise suçlamaları reddediyor. Çin Maliye Bakan Yardımcısı Liao Min, “Yurt dışından talep varsa, Çin de buna nazaran ihracat yapar,” diyerek ülkesinin global piyasaları manipüle etmediğini savundu. Çin’in resmi yayın organı Halkın Günlüğü de toplumsal medya hesaplarından “Çin damping yapmıyor, maliyet altı satış yapmıyor” açıklamasını yayımladı.
Çin’in İhracatı Artıyor Lakin Problemler Devam Ediyor
Yüksek ihracata karşın Çin iktisadı içsel kahırlarla boğuşuyor. Sanayi firmalarının kârları yılın birinci yedi ayında %1.7 düştü. Lider Şi’nin “anti-yıpranma” siyasetleri çerçevesinde üreticiler, iç piyasadaki fazla kapasiteyi eritmek için fiyat kırarak yurtdışına yöneliyor. Bu ise Çin’in tarihindeki en uzun periyodik deflasyon sürecine katkı sağlıyor.
Aynı vakitte bu ihracat patlaması, Çin’in tüketimi canlandırarak iç talebi büyütme amaçlarıyla de çelişiyor. ABD Hazine Bakanı Scott Bessent’in çağrısı da bu taraftaydı: Çin’in yeni kalkınma planında yerli tüketiciyi odak noktasına koyması gerektiğini vurgulamıştı. Bu maksatların açıklanacağı önemli bir Komünist Parti toplantısı yaklaşıyor.
Çin Şoku 2.0: Gelişen Piyasalar Alarmda
Trump’ın Nisan ayında II. Dünya Savaşı’ndan bu yana en sert tarifeleri açıklamasından evvel bile, birçok gelişen ülke Çin eserlerinin piyasalarını istila edeceğinden telaşlıydı. Endonezya’nın eski cumhurbaşkanı %200 vergi tehdidinde bulunmuş, Brezilya Çin çeliğine ek vergi getirmişti. Vietnam bile Çinli e-ticaret devlerine karşı süreksiz tedbirler aldı.
Gavekal Dragonomics’ten Arthur Kroeber’e nazaran, Çinli ihracatçılar “son derece rekabetçi” ve yüksek tarifelere karşın bunu absorbe edebiliyor ya da üretimin son kademesini daha düşük vergi uygulayan ülkelere kaydırarak sistemin etrafından dolaşıyor.
Çin Eserleri Yeni Pazarlara Yöneliyor
Kamboçya Merkez Bankası Başkanı Chea Serey’nin açıklamaları, Çin’e bağımlı ülkelerin içinde bulunduğu sıkıntı durumu özetliyor: “Çin’den çok ithalat yapıyoruz ancak birebir vakitte Çin’den önemli yatırım da alıyoruz.”
Bazı Çin mallarının Vietnam üzerinden ABD üzere ülkelere yönlendirilmesi yalnızca tablonun bir kısmı. Çin’in ileri teknoloji eserlerine olan global talep de ihracat artışında kıymetli rol oynuyor. Avrupa ve Avustralya üzere varlıklı ülkelere satışlar da artmış durumda.
Hindistan: Yeni Ortak mı, Orta Durak mı?
Hindistan, Trump’ın ticaret haritasını tekrar çizme stratejisinden enteresan biçimde yarar sağladı. Ağustos ayında Çin’den Hindistan’a yapılan ihracat 12.5 milyar dolarla rekor kırdı. Bu artışın ardında ise Apple üzere devlerin üretimi Çin’den Hindistan’a kaydırması var. Fakat bu şirketler hâlâ Çin’den gelen kesimlere ve ekipmanlara bağımlı.
Temmuz ayında Çinli şirketler Hindistan’a neredeyse 1 milyar dolar pahasında çip, milyarlarca dolarlık cep telefonu ve modül ihraç etti. 2025 sonunda ihracatın geçen yılki rekoru geçmesi bekleniyor.
JPMorgan Hindistan Başekonomisti Sajjid Chinoy, “Çin birinci yarıda beklentilerin üzerinde performans gösterdi,” diyor. “Avrupa üzere alternatif ihracat pazarları yaratmaları ABD’ye yapılan ihracattaki yavaşlamayı dengelemelerinde kilit rol oynadı.”
Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik fiyatlıdır. Şartları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]
