Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Çünkü enflasyon yüksek…’
Merkez Bankası’nın datalarına nazaran, hane halkının enflasyon beklentisi Ocak itibariyle düşüşünü sürdürüyor. Sıkıntı aylardır medyada bu türlü görülüyor. Ama problemin bir kurumun verisinden çok sokaktan yaşanan olduğunun farkında bile değiller.
Ayrıca aylardır, finansçılarla gerçek kesimin, gerçek bölüm ile tüketicinin ortasındaki uçurum seviyesinde farkı, hatta finansçılarla tüketici ortasında birbiriyle ilgisi dahi kalmamış enflasyon beklentilerini bile sorgulamıyorlar.
Hadi diyelim ki bir an için öngörülen oranların algı çalışması değil de gerçeği yansıttığını hayal edelim. Bir ülkede 12 ay sonrası enflasyon beklentisinde finans piyasalarına mensup bireyler yüzde 25,4, gerçek kesim yüzde 43,8 ve hane halkı da yüzde 58,8 öngörüsü içinde olabilir mi?
Öncelikle finansçılar olarak nitelendirebileceğimiz piyasa iştirakçileri kim? Yani hangi üretim ve tüketim faaliyeti içerisindeler ve enflasyonu bu kadar makas aralığına karşın daha düşük nasıl bekleyebiliyorlar?
Hane halkına sorsanız ‘tüketmeyeceğim’ diyebilir. Gerçek bölüme sorsanız maliyetleri nedeniyle fikir beyan edebilir. Piyasa iştirakçileri olarak nitelendirilen kesim, hangi aktivitesiyle faal rol içerisindedir?
Bundan görüşleri değersizdir manası çıkmasın. Ortaya koydukları görüş mü, beklenti mi, temenni mi ondan emin değilim. Çünkü bir kişi iktisadın gerçek aktörleriyle, yani, üreteni, satanı ve tüketeniyle iç içeyse anlayabilirim.
Fakat kendi temennilerini, öngörü diye anlatmak ve bunu anketlerde kriter olarak koymak çok gerçekçi değil. Zira grafiklerle ölçülemeyecek kadar çok fazla dinamiğin oluştuğu, gelir / masraf / tüketim üçgenindeki makasın dağıldı bir belirsizlik ortamında, insanların cebinde para olmamasına güvenerek bu türlü bir hesaplama yapıyorlarsa, ortada çarşı pazar gezsinler derim.
Ayrıca bir iktisatta finansçı, üretici ya da tüccar ile tüketici ortasında bu kadar büyük makas açıklıklarında enflasyon beklentisi olabilir mi? Buradaki anormalliği görmezden gelerek yorum yapıyorsanız, esasen o yorum ya da sorgulama değil, temenni olur.
Böylesine bir makasta herkesin ortadaki uçurum seviyesindeki farkın peşine düşmesi gerekir; kendi görüşünü dayatma telaşına değil. Tüm bu çelişkiler ortada yokmuş ve ülkede datalarla ilgili kuşkucu yaklaşım kelam konusu değilmiş üzere Mehmet Şimşek ne dedi:
“Beklentiler hala enflasyon görünümüne nazaran yüksek.” Hazine ve Maliye Bakanı bu işe biraz şaşırmış, anlaşılan o ki bir ölçü da endişelenmiş.
Yani öngörüler yanlışsız lakin beklentilerden yüksek gelmiş o denli mi? Pekala Bakan Şimşek’e sormak lazım: Öngörülerden hangisi beklentilerden yüksek? Piyasacıların 25’i mi; hane halkının 58’i mi?
Belki de Bakan’ın bu şaşkınlığını dizginleyip şunu sorgulaması gerekiyor. Bütün bu anlamsız oranlar bir yana, enflasyon hala çok yüksek, satın alma gücü de çok düşük olabilir mi?
[email protected]
