ANALİZ: Avrupa için İsrail ile Yeni Dönem

Avrupa Birliği’nde Kritik Konuşma: Yeni Yaptırımlar ve Ortak Savunma Arayışı

Avrupa Parlamentosu’nda gerçekleştirilen yıllık konuşma, bu defa global krizlerin gölgesinde geçti. Birliğin en üst seviye yöneticisinin yaptığı değerlendirmeler, hem Rusya-Ukrayna savaşı hem de Orta Doğu’daki gelişmelerle ilgili değerli iletiler içerdi. Avrupa’nın bağımsızlık vizyonu, güç siyasetleri, güvenlik iş birlikleri ve İsrail’e yönelik sertleşen tavır öne çıkan başlıklar ortasında yer aldı.

Avrupa’nın “Bağımsızlık Günü” Vurgusu

Konuşmanın dikkat çeken kısımlarından biri, Avrupa’nın Rusya’ya olan bağımlılığını sonlandırma davetiydi. Bu süreç “Avrupa’nın bağımsızlık günü” olarak nitelendirildi. Bildirinin altındaki vurgu, bilhassa güç siyasetlerinde yeni bir periyodun başlaması gerektiği tarafındaydı. Fosil yakıtlardan çıkış, güç çeşitliliği ve sürdürülebilirlik maksatları, Avrupa’nın jeopolitik bağımsızlığı ile direkt ilişkilendirildi.

Rusya’nın hücumları karşısında Ukrayna’nın gösterdiği direnişin, Avrupa’ya da yeni bir yol haritası sunduğu lisana getirildi. Bu kapsamda Ukrayna’nın savaş deneyimiyle geliştirdiği insansız hava araçları teknolojisinin Avrupa için bedelli bir iştirak alanı oluşturabileceği tabir edildi. Birlik içinde bir “drone ittifakı” kurulması gerektiği fikri, ağır alkış aldı ve Avrupa’nın kendi savunma kapasitesini artırma yolunda somut bir adım olarak yorumlandı.

ABD’ye Bağımlılığın Azaltılması Mesajı

Konuşmada, Avrupa’nın güvenlik mimarisinde ABD’ye olan çok bağımlılığının artık sürdürülemez olduğu bildirisi da verildi. Atlantik İttifakı içindeki iş birliği önemsenmekle birlikte, Avrupa’nın kendi ayakları üzerinde duran bir savunma sistemi kurması gerektiği vurgulandı. Bu yaklaşım, bilhassa transatlantik münasebetlerde son periyotta yaşanan dalgalanmaların akabinde Avrupa’nın stratejik özerklik tartışmalarını tekrar gündeme taşıdı.

Mevcut güvenlik tehditleri ve Rusya ile ABD ortasındaki diplomatik temasların Avrupa’da yarattığı tedirginlik de lisana getirildi. Kıtadaki siyasi aktörler, gelecekteki olası krizlere hazırlık için ortak savunma sistemlerinin güçlendirilmesi gerektiği konusunda giderek daha fazla hemfikir hale geliyor.

İsrail’e Karşı Sertleşen Tutum

Konuşmanın en çok ses getiren kısmı ise İsrail’e yönelik açıklamalar oldu. Gazze’deki taarruzlara dikkat çekilerek Avrupa Birliği’nin İsrail ile ikili alakalarının askıya alınacağı söz edildi. Bu karar, bilhassa Avrupa–İsrail Paydaşlık Mutabakatı kapsamında yürütülen ticari alakaların kısmen durdurulmasını öngörüyor.

Bunun yanı sıra, İsrail hükümetindeki çok sağcı birtakım bakanlara ve Batı Şeria’daki şiddet olaylarıyla irtibatlı olduğu bedellendirilen yerleşimcilere yaptırım uygulanması istikametinde bir davet yapıldı. Bu teklif, parlamentodaki birçok milletvekili tarafından uzun müddettir beklenen bir adım olarak karşılandı ve salonda geniş alkış aldı.

Birçok parlamenter, Avrupa Komisyonu’nun birinci defa bu kadar net bir biçimde İsrail’e karşı somut tedbirler lisana getirmesini “gecikmiş lakin önemli” bir gelişme olarak kıymetlendirdi. Bununla birlikte, üye devletlerin bu taraftaki siyasetleri ne ölçüde benimseyeceği ve uygulanabilirliğin nasıl sağlanacağı belirsizliğini koruyor.

Yaptırımların Siyasi Yansımaları

Avrupa Birliği’nin İsrail ile münasebetlerinde bu sertleşme, milletlerarası dengelerde değerli sonuçlar doğurabilir. Gazze’deki insani durumun giderek berbatlaşması, kamuoyunun reaksiyonunu artırırken, siyasi önderler de artık somut adımlar atılması tarafında baskı altında. Ticari mutabakatların askıya alınması, Avrupa şirketlerinin bölgedeki faaliyetlerini direkt etkileyebilir.

Ayrıca, yaptırım teklifinin sadece hükümet temsilcilerine değil, şiddet hareketleriyle ilişkilendirilen bireylere de yöneltilmesi, Avrupa’nın “hedef odaklı yaptırım” siyasetini güçlendirmesi manasına geliyor. Bu çerçeve, bir yandan insan haklarını merkeze alan bir dış siyaset telaffuzunu öne çıkarırken, öbür yandan Birliğin milletlerarası arenadaki siyasi tartısını artırmayı hedefliyor.

Parlamento ve Üye Devletlerin Rolü

Avrupa Komisyonu’nun teklifleri tek başına yürürlüğe giremiyor. Yaptırımların ve ticari düzenlemelerin uygulanabilmesi için hem Avrupa Parlamentosu’nun hem de üye devletlerin onayı gerekiyor. Bu noktada, farklı siyasi eğilimlere sahip ülkelerin hali belirleyici olacak.

Bazı üyelerin İsrail ile yakın ilgileri, karar sürecinde önemli tartışmalara yol açabilir. Fakat son devirde kamuoyunda artan reaksiyonlar, siyasi baskıyı artırarak hükümetlerin tavırlarını şekillendirebilir. Avrupa’nın iç dengelerinde bu tartışmaların nasıl sonuçlanacağı, önümüzdeki periyodun en değerli gündem hususlarından biri olacak.

Avrupa İçin Yeni Devir Mi?

Yapılan konuşma, Avrupa Birliği’nin dış siyaset ve güvenlik stratejisinde yeni bir periyoda girildiğinin işareti olarak yorumlanıyor. Rusya’ya karşı sert halini sürdürürken, İsrail konusunda da daha istikrarlı ve insan hakları odaklı bir yaklaşım benimsenmesi gerektiği lisana getirildi.

Bununla birlikte, alınan kararların uygulanabilirliği ve siyasi birlik sağlama kapasitesi hala soru işareti. Avrupa, hem doğusundaki hem de güneyindeki krizlerle birebir anda çaba etmek zorunda. Bu çerçevede güç bağımsızlığı, savunma ittifakları, insan haklarına dayalı dış siyaset ve ticari bağlardaki tutarlılık, Birliğin geleceğini şekillendirecek ana başlıklar olacak.