‘Dönüşüm’ iddiasıyla yeni bir spekülasyon alanı yaratılıyor; Yeşil badanalı rant ekonomisi…
İklim Kanunu ve akabinde gelen “Süper Müsaade Kanunu”, ekolojistlerde ve yurttaşlarda telaş yaratmaya devam ediyor. 2035’te 120 GW yenilenebilir güç kapasitesi ve 2053 net sıfır emisyon amaçları öne çıkarılsa da uzmanlara nazaran düzenlemelerin iklim/enerji amaçları doğrultusunda ve kamu faydasına şekillendiğini söylemek zor.
İklim Kanunu ve akabinde gelen “Süper Müsaade Kanunu”, ekolojistlerde ve yurttaşlarda tasa yaratmaya devam ediyor. 2035’te 120 GW yenilenebilir güç kapasitesi ve 2053 net sıfır emisyon maksatları öne çıkarılsa da uzmanlara nazaran düzenlemelerin iklim/enerji amaçları doğrultusunda ve kamu faydasına şekillendiğini söylemek sıkıntı.
Prof. Dr. Erinç Yeldan, ekolojik iktisattaki “Yeşil Badana” isimlendirmesine atıf yaparak rant iktisadı uyarısı yapıyor:
“Yepyeni finansal araçlar, sürdürülebilir fonlar, karbon piyasaları vb. altında piyasalarda yeni spekülatif fırsatlar yaratılmakta.”
Yeldan, Türkiye’nin yenilenebilir güç üretiminde süratli bir gelişme gösterdiğini belirtmekle birlikte ileriye dönük projeksiyonları eleştiriyor: “Finansal fonların, kaynak tahsis düzeneklerinin çalışılmadığı ve belirtilmediği amaçlarla karşı karşıyayız. Stratejik planlama gayretinden çok kelam oyunlarından ibaret. Ayrıyeten bu dizayndan yurttaşlarımızın güce adil erişimini sağlayacak bir dönüşüm beklemek de mümkün değil. Gerçek iktisattan kopuk, sanal kârların elde edilmesine dayalı bir siyaset atağını izlemekteyiz.” Prof. Ebru Voyvoda da yenilenebilir kapasite artışının elektrik ünite maliyetinde düşüşlere yol açabileceğini; bunun enflasyon, üretim ve ihracatta yan yararlar yaratabileceğini belirtiyor.
PLANLAMA YOK
Ancak Voyvoda, Türkiye’de iklim maksatlarıyla uyumlu, dengeli ve toplumsal olarak kapsayıcı bir dönüşüm planlaması olmadığının altını çiziyor. Voyvoda, Ulusal Katkı Beyanı’nda 2038 yılına kadar seragazı emisyonlarının artmaya devam ettiği, strateji evraklarında 2035’e dek 3.2 GW’lık yeni kömür kapasitesi içerildiği üzere tutarsızlıklara da dikkat çekiyor:
“Mevcut termik santralların dahi yüksek teşviklerle ayakta kalabildiği, kömür yatırımı için finansmanın giderek zorlaştığı bir devirde, yenilenebilir kapasite artışı gayesini öne sürerek yapılan düzenlemeler sorgulanmaya açık. Ayrıyeten gaye dışa bağımlılığı azaltmak ise nükleer güce yönelmek de büyük çelişki.”
Geçtiğimiz hafta yayımladığı raporda TEPAV da emsal ikazlar yaptı. Stratejik kesimlerin desteklenmesine yönelik belirsizliklere dikkat çekilen raporda, adil geçiş siyasetlerinin yetersiz olduğu ve kırılgan toplumsal kümelerin korunmasını öngören finansman düzeneklerinin eksikliği vurgulandı. Ayrıyeten Emisyon Ticaret Sistemi gelirlerinin en az yüzde 30’unun adil geçiş siyasetlerine tahsis edilmesi önerildi.
cumhuriyet.com
